CT scan مخفف Computed Tomography Scan (اسکن توموگرافی کامپیوتری) است که گاهی به صورت CAT scan هم نشان داده می‌شود.
در پاسخ به این سؤال که سی تی اسکن چیست؟ می‌توان گفت که یک روش نوین تصویربرداری پزشکی است؛ که در آن مجموعه‌ای از تصاویری که توسط باریکه‌های بسیار نازک اشعه ایکس از زوایای متفاوت گرفته شده‌اند، با کامپیوتر پردازش می‌شوند تا تصاویر مقطعی از اندام‌های داخل بدن بیمار به دست آید.
این روش می‌تواند تصویر مقطعی دقیق و با جزئیات زیاد از استخوان‌ها، رگ‌های خون و سایر بافت‌های نرم بدن تهیه کند.
این اسکن سریع، بدون درد و دقیق است که امروزه کاربردهای بسیار زیادی در پزشکی دارد و می‌توان آن را تقریباً برای تمام نقاط بدن استفاده کرد.
اما شاید یکی از بهترین کاربردهایش بررسی سریع وضعیت بیمارانی است که بر اثر تصادف رانندگی و یا حوادث دیگر، در اندام‌های داخلی بدن دچار آسیب دیدگی و مشکل شده‌اند.
دلایل تجویز سی تی اسکن چیست؟
- تشخیص ناهنجاری‌هایی (مانند تومور،آسیب، شکستگی و …) در ماهیچه‌ها و استخوان‌ها
- تشخیص و تحت نظر داشتن بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و آمفیزم یا توده‌های کبد
- تعیین محل دقیق، شکل و اندازه تومور، عفونت یا لخته خون
- تشخیص خونریزی داخلی و آسیب‌های داخلی
- کمک به انجام عمل جراحی و پروسه‌هایی مانند پرتو درمانی و بیوپسی
- بررسی اثر بخش بودن درمان‌های خاص سرطان مانند شیمی درمانی و …
- تشخیص ندول‌های ریوی و وضعیت آسیب و عملکرد ریه
سیتی اسکن برای موارد معمولی و چکاپ تجویز نمی‌شود مگر اینکه علائم یکی از موارد فوق در شما مشهود باشد.
در حال حاضر شیوع بیماری کووید ۱۹ و آسیبی که این بیماری به ریه وارد می‌کند باعث شده که سی تی اسکن ریه برای بیمارانی که دچار مشکلات تنفسی و ریوی شده اند تجویز شود.
در مقالات دیگری عکس سی تی اسکن ریه سالم و اینکه سی تی اسکن ریه کرونا چگونه است را مورد بررسی قرار داده ایم که با مراجعه به این مطالب میتوانید اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب نمایید.
قبل از انجام سی تی اسکن چه نکاتی را باید رعایت کرد؟
- پزشکتان شما را از تمام کارهایی که پیش از انجام این اسکن لازم است مطلع می‌سازد.
- شما باید پزشکتان را در جریان وضعیت سلامت خود، داشتن آلرژی، مشکلات کلیوی یا مصرف داروهای مربوط به دیابت قرار دهید.
- در صورت باردار بودن حتماً باید این قضیه را به پزشکتان اطلاع دهید.
- از پوشیدن زیورآلات و لباس های دارای قطعات فلزی خودداری نمایید.
- ممکن است پزشکتان از شما بخواهد که چند ساعت پیش از سی تی اسکن از خوردن و آشامیدن اجتناب نمایید.
- ممکن است پزشک داروی مسکن یا آرام بخش برای آرام و بی حرکت نگه داشتن بیمار کودک یا نوزاد تجویز کند. چراکه تکان خوردن حین انجام اسکن باعث تار شدن عکس ها و کاهش دقت نتایج می‌گردد.
ماده حاجب یا کنتراست
پیش از انجام سیتی اسکن ممکن است رنگ مخصوصی به نام کنتراست یا ماده حاجب برای شما تجویز شود تا وضوح و کیفیت تصویر برای بافت های نرم بدن افزایش یابد. کنتراست، بسته به اندامی که قرار است اسکن شود، به صورت یک مایع خوراکی یا تزریق وریدی و یا به صورت تنقیه وارد بدن شما می‌گردد.
در موارد نادری کنتراست می‌تواند منجر به واکنش آلرژیک یا مشکلات جدی برای سلامتی شما گردد. اما معمولا این واکنش ها شدید نیستند و به خارش و التهاب جزئی محدود می‌شوند. اگر پیش از این به این مواد حساسیت نشان داده اید حتماً این موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید.
سی تی اسکن چگونه انجام می‌شود
- در طول اسکن شما معمولاً به پشت روی یک تخت بلند دراز می کشید.
- تخت از داخل محفظه تصویر برداری، که مانند یک حلقه گرداگرد قسمت کوچکی از تخت قرار دارد، رد می‌شود.
- محفظه تصویربرداری سی تی اسکن عرض کمی دارد و برخلاف MRI همانند تونل بن بستی کل بدن بیمار را در بر نمی‌گیرد.
- بنابراین احتمال بروز ترس از فضای بسته در بیماران وجود ندارد.
- متصدی دستگاه، در اتاق دیگری انجام تصویر برداری را مدیریت می‌کند.
- در صورت لزوم، در حین انجام اسکن میتوانید با متصدی صحبت کنید.
- باید سعی کنید در طول انجام اسکن کاملاً بی حرکت باشید. در غیر اینصورت کیفیت و دقت نتایج افت خواهد کرد.
- در زمان‌های خاصی از انجام سیتی اسکن، ممکن است از شما بخواهند که نفستان را حبس کنید یا نفس عمیق بکشید.
- پس از پایان اسکن اگر از کنتراست استفاده کرده باشید در صورت لزوم توصیه هایی به شما خواهند کرد.
- کنتراست معمولاً خود به خود از بدن دفع می شود اما نوشیدن مایعات فراوان به تسریع این فرآیند کمک می‌کند.
- در صورت عدم استفاده از کنتراست، لازم نیست اقدام خاصی انجام دهید و می توانید مرکز تصویر برداری را ترک کنید.
نتایج
نتایج معمولاً فوری آماده نمی‌شوند. تصاویری که اسکنر تهیه کرده است ابتدا توسط کامپیوترها پردازش می شوند. تصاویر نهایی از اندام داخلی بدن بعد از این پردازش ها به دست می آیند.
پس از آن رادیولوژیست می‌تواند این تصاویر نهایی را تحلیل کند. در نهایت بر اساس تحلیل خود گزارشی برای پزشک معالج شما آماده کند.
مزایای سی تی اسکن چیست
- این روش بدون درد، خونریزی و دقیق است.
- همزمان استخوان‌ها، بافت‌های نرم و رگ‌ها را نشان می‌دهد.
- بر خلاف تصاویر رادیولوژی معمولی، تصاویر گسترده و دقیقی از تمام بافت‌ها به ما می‌دهد.
- این روش ساده و سریع است
- در شرایط اضطراری و آسیب‌های شدید داخلی، این سرعت ودقت می‌تواند جان بیمار را نجات دهد.
- نسبت به MRI حساسیت کمتری به تکان خوردن بیمار دارد.
- بر خلاف MRI، سی تی اسکن را می‌توان برای بیمارانی که تجهیزات پزشکی در داخل بدنشان تعبیه شده است، به کار برد.
- تابش اشعه هیچ گونه عوارض فوری ندارد.
- پس از انجام سیتی اسکن، پرتوها در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.
- دستگاه‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که بیمار در معرض حداقل میزان ممکن تابش قرار گیرد.
آیا سی تی اسکن بی خطر است
برای انجام این اسکن شما در معرض تابش یون ساز قرار می‌گیرید.
میزان اشعه ای که در معرض آن قرار می‌گیرید بستگی دارد به وسعت ناحیه‌ای از بدن که اسکن می‌شود.
با هر بار انجام سیتی اسکن، در معرض تابشی قرار می‌گیرید که معادل چند ماه تا چند سال تابش این اشعه در محیط عادی است.
هرچه تعداد دفعات انجام این اسکن باشد میزان تابش اشعه و خطر آن در دراز مدت افزایش می‌یابد.
انجام سیتی اسکن می‌تواند مقدار کمی احتمال ابتلا به سرطان در سال‌های آینده را افزایش دهد. اما احتمال این موضوع بسیار کم است (کمتر از ۱ به ۲۰۰۰).
انجام سیتی اسکن برای کودکان باید با احتیاط بیشتری انجام گیرد.
چراکه با در نظر داشتن سال‌های زیادی که در پیش رو دارند هرچه کمتر در سن پایین در معرض این اشعه قرار گیرند بهتر است.
همواره پیش از تجویز سی تی باید ضرورت و خطرات آن در نظر گرفته شود.
اگر در این زمینه نگرانی داشتید، پیش از انجام آن حتماً با پزشک خود مشورت نمائید.
در این مطلب به اینکه سی تی اسکن چیست، نحوه انجام و مزایا و معایب آن پرداختیم. در مقالات دیگری انواع دستگاه سی تی اسکن و انواع شناخته شده تر اسکن از جمله سی تی اسکن مغز و سیتی آنژیو را بررسی کرده ایم.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به این مقالات مراجعه بفرمائید.
