سنگ کلیه با توجه به سبک زندگی امروزی یکی از بیماری‌های مرسوم شده است. در واقع سنگ کلیه ذرات کوچک و سختی هستند که درون کلیه‌ها یا لوله حالب (لوله‌هایی که ادرار را از کلیه به مثانه می‌برند) تشکیل می‌شوند. این سنگ‌ها در اندازه یک دانه شن تا یک توپ گلف هستند. برای شناسایی بیماری سنگ کلیه روش‌های مختلفی وجود دارد. تشخیص سنگ کلیه با سونوگرافی یکی از روش‌های مرسوم در تشخیص آن است.
در این نوشتار با استفاده از تصویربرداری سونوگرافی در تشخیص سنگ کلیه آشنا می‌شوید. در صورتی که به این موضوع علاقه‌مند هستید، با ما همراه باشید.
تشخیص سنگ کلیه با سونوگرافی مجاری ادراری
معمولا از سونوگرافی به عنوان اولین قدم تشخیصی در تشخیص سنگ کلیه استفاده می‌شود.
به طور کلی استفاده از سونوگرافی در تشخیص سنگ کلیه دارای معایب و مزایای خاصی است. مزایای استفاده از سونوگرافی در تشخیص سنگ کلیه عبارت است از:
- عدم استفاده از اشعه ایکس در این روش تصویربرداری باعث می‌شود که بیمار از مضرات احتمالی اشعه ایکس در امان باشد؛
- این روش قابل تکرار است؛
- نسبت به سایر روش‌ها کم هزینه تر است؛
- با استفاده از این روش، اطلاعات آناتومیک خوبی در مدت زمان کوتاه از کلیه‌ها به دست می‌آید؛
- در این روش تصویربرداری به مواد کنتراست زای درون وریدی نیازی نیست؛
- در زنان باردار بهترین روش تشخیص و شناسایی محسوب می‌شود.
معایب تشخیص سنگ کلیه با استفاده از سونوگرافی عبارت است از:
- در این روش تصویربرداری حتما نیاز به پر بودن مثانه است؛
- در رابطه با رسوبات یا سنگ‌های مجاری ادراری تصاویر تهیه شده از کیفیت پایینی برخوردار هستند؛
- ارزیابی از عملکرد کلیه ارائه نمی‌شود.
انواع سنگ‌ها
سنگ‌ها یا مواد جامدی که در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند، شامل انواع زیر هستند:
- سنگ‌های کلسیمی: تقریبا ۸۰ تا ۸۵ درصد سنگ‌ها حاوی کلسیم هستند. این سنگ‌ها عمدتا به شکل اگزالات کلسیم هستند. این ماده در غذا وجود دارد و روزانه به طور طبیعی توسط کبد ساخته می‌شود.
- سنگ‌های استرووایت یا عفونی؛
- سنگ‌های اوریکی: این سنگ‌ها کمتر از ۵ درصد از سنگ‌های کلیه و مجاری ادرار بیماران را تشکیل می‌دهد و معمولا در مردان این نوع سنگ‌ها مشاهده می‌شوند. افرادی که مایعات کافی ندارند یا مایعات زیادی از بدن آنها دفع می‌شود، دچار این نوع سنگ‌ها می‌شوند.
- سنگ‌های سیستئینی؛
- سنگ‌های گزانتینی: این نوع سنگ‌ها و سنگ‌های سیستئینی به دنبال نقص مادرزادی در بیمار ایجاد می‌شوند؛
- سنگ‌های سیلیکاتی؛
- سنگ‌های تریامترنی: این سنگ به دنبال استفاده از قرص‌های فشار حاوی تریامترن ایجاد می‌شوند.
تشخیص سنگ کلیه با سونوگرافی ؛ محدودیت با توجه به ایعاد سنگ
تشخیص سنگ کلیه با سونوگرافی دارای محدودیت‌هایی است. در سونوگرافی سنگ‌های کلیه با هر اندازه ای شناسایی نمی‌شوند. به طور کلی موفقیت در شناسایی سنگ کلیه بر اساس تحقیقات انجام شده در ایالات متحده آمریکا در حدود ۷۸ درصد است.
علاوه بر اندازه سنگ، محدودیت دیگر در استفاده از سونوگرافی برای تشخیص سنگ کلیه، محل قرار گیری سنگ است. در ادامه به بیان این نکته می‌پردازیم که سنگ‌های کدام قسمت از کلیه ها و مجاری ادرار توسط سونوگرافی شناسایی می‌شوند.
سنگ کلیه کدام در کدام بخش‌ها با استفاده از سونوگرافی تشخیص داده می‌شود؟
همان طور که قبلا گفته شد استفاده از سونوگرافی برای تشخیص سنگ کلیه یکی از روش‌های شناسایی است. سنگ‌های کلیه که با استفاده از این روش شناسایی می‌شوند، شامل موارد زیر است؛
- سنگ‌های کالیس؛
- سنگ‌های موجود در لگنچه کلیه؛
- سنگ‌های موجود در محل اتصال حالب به لگنچه؛
- سنگ‌های موجود در محل اتصال حالب به مثانه؛
- سنگ‌هایی که باعث اتساع مجاری ادراری می‌شوند.
بنابراین با وجود اینکه تشخیص سنگ کلیه با سونوگرافی یا امواج فراصوتی یک روش مرسوم در تشخیص و شناسایی سنگ کلیه است؛ اما این روش محدودیت‌هایی دارد. از آن جمله اینکه در این روش، سنگ‌هایی که باعث انسداد نمی‌شوند و همچنین رسوبات شناسایی نمی‌شوند.
دیگر روش‌ها در تشخیص سنگ کلیه
علاوه بر تشخیص سنگ کلیه با استفاده از سونوگرافی، روش‌های دیگری نیز برای تشخیص و شناسایی سنگ کلیه وجود دارد.
معاینه فیزیکی
در بیمارانی که درد مشکوک به درد کلیه دارند، معاینه فیزیکی پهلو‌ها و شکم از روش‌های معمول شناسایی است.
تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس
در بیمارانی که در آنها سنگ کلیه یک بیماری خاموش و بدون علامت است، استفاده از تصویربرداری ایکس یک روش مرسوم در شناسایی سنگ کلیه است.
آزمایش ادرار
یکی از راه‌هایی شناسایی سنگ کلیه مشاهده ادرار در خون است. همچنین آزمایش ادرار برای بررسی نوع سنگ و وجود عفونت کمک کننده است.
فیلم شکمی ساده
۹۰ درصد سنگ‌های کلیه تیره و مبهم هستند و نیاز است که آنها روی KUB فیلم ساده شکمی‌تصویرنگاری کرد. این روش دارای مزایایی است. مزایای این روش تشخیص سنگ کلیه عبارت است از:
- سنگ های کلیوی بزرگ را نشان می دهد؛
- در این روش تصویربرداری از یک فیلم استفاده می شود؛
- بیشتر سنگ هایی که دارای اجزای کلسیمی هستند، در این روش تصویربرداری مشخص می شوند؛
- روشی سریع و ارزان قیمت که اندازه و تعداد سنگ ها در آن مشخص می شود.
نتیجه گیری
سنگ کلیه یکی از بیماری‌های مرسوم امروزی است. تشخیص این بیماری با استفاده از روش‌های مختلف انجام می‌شود. تشخیص سنگ کلیه با سونوگرافی یکی از روش‌های شناسایی سنگ کلیه است. در استفاده از سونوگرافی برای تشخیص سنگ کلیه محدودیت‌هایی وجود دارد. در این روش سنگ کلیه با هر اندازه ای قابل شناسایی نیست. علاوه بر این سنگ‌هایی که باعث انسداد مجاری نمی‌شوند، در این روش قابل شناسایی نیستند. سنگ‌های موجود در کالیس، لگنچه کلیه، محل اتصال حالب به لگنچه و مثانه در این روش قابل شناسایی هستند.
به طور کلی موفقیت این روش در شناسای سنگ‌های کلیه در حدود ۷۸ درصد تخمین زده می‌شود.
