در اواخر دسامبر سال ۲۰۱۹ ، بیمارانی مبتلا به علائمی مانند آنفلوانزا در ووهان ، چین بستری شدند، ارگانیسم آلوده کننده ناشناخته باقی ماند و از طریق غربالگری شناسایی نشد. بنابراین تحقیقاتی برای شناسایی پاتوژن مسئول بیماری، توالی RNA متاژنومی نمونه این بیمار بررسی شد. داده های کامل ژنوم ویروسی نشان می دهد این یک ویروس RNA دار جدید از خانواده Coronaviridae است که بعداً به عنوان 2019nCoV- یا CoV-19 نامگذاری شد.
این تجزیه و تحلیل نشان داد که این ویروس بیش از ۸۹ درصد شباهت ژنومی با ویروسهای کرونای خفاشی مانند SARS دارد که متعلق به زیرشاخه Sarbecovirus و Betacoronavirusgenus است. در ۱۱ فوریه سال ۲۰۲۰ ، کمیسیون بین المللی طبقه بندی ویروس ها ، به دلیل ترکیب ژنتیکی و مشابهت آن با ویروس های دیگر کرونا و بیماری ناشی از ویروس، نام این ویروس را به COVID-19 تغییر داد.از آن زمان تاکنون جهان درگیر ویروس کرونا است و روزانه جان بسیار از انسان ها در سراسر جهان با این ویروس تهدید میشود. اما اگر کسی علائمی مشابه این بیماری از خود نشان داد، چطور می توانیم بفهمیم که این علائم مروبط به بیماری کرونا است یا یک سرماخوردگی ساده؟روش های زیادی برای تشخیص این ویروس وجود دارد که در این مقاله آنها را به طور مفصل باهم بررسی میکنیم.
انواع تست و روش های غربالگری کرونا
روش مبتنی بر اسید نوکلئیک
فن آوری های مبتنی بر اسید نوکلئیک از مواد ژنتیکی مانند DNA / RNA استفاده می کنند. تشخیص مبتنی بر مواد ژنتیکی نسبتاً سریعتر از روشهای سنتی است و برای آزمایش با راندمان بالا بسیار مفید است و همچنین اطلاعات بالینی مفیدی مانند مقاومت به دارو ، فاکتورهای واگیری را در طی چند ساعت ارائه می دهد، اما روش نسبتاً گرانی است.
توالی نسل بعدی (NGS)
توالی نسل بعدی (NGS) را توالی پربار (HTS) نیز می نامند. با استفاده از این روش می توان توالی ژنومی ، حتی بیش از ۱ میلیون جفت باز را در یک آزمایش واحد تعیین کرد. با استفاده از این تکنیک می توان بیماری های ارثی ، سرطان و بیماری های عفونی را تشخیص داد. پیش از این ، در انگلستان نیز از همین فناوری برای ردیابی میزان شیوع بیماری ناشی از مقاوم به متی سیلین استفاده شده بود. سایر روشهای نظارتی معمول نمی توانند این کار را با این دقت انجام دهند.
RT-PCR
در حال حاضر ، از واکنش زنجیره ای پلیمراز رونویسی معکوس کمی (rRT-PCR) برای تشخیص COVID-19 استفاده می شود. این روش، یک روش تشخیصی مولکولی استاندارد برای تشخیص بسیاری از ویروس ها است. RT-PCR تک مرحله ای است و با استفاده از با شیمی TaqMan حساس تر و خاص تر عمل می کند. از آنجا که این فناوری کاملاً تثبیت شده و به راحتی قابل استفاده است ، فقط به یک آغازگر اختصاصی نیاز دارد.
تقویت ایزوترمال حلقه ای (LAMP)
LAMP ، یک روش نسبتاً جدید که در مرحله تأیید تشخیص COVID-19 است که می تواند هر ماده ژنومی را با کارایی بالا و در زمان کوتاهتر تقویت کند. این روش بر اساس سنتز DNA هدف در دمای ثابت ۶۰-۶۵ درجه سانتیگراد با استفاده از آنزیم آغازگر مخصوص (DNA پلیمراز) در یک ساعت یا کمتر می تواند توالی هدف را تا بیش از ۱۰۹ نسخه تقویت کند و یک محصول نهایی تشکیل دهد که شامل یک ساقه و یک حلقه از DNA با تکرارهای معکوس است.
اسکن توموگرافی کامپیوتری(CT scan)
سی تی اسکن یکی از روش های تشخیص بیماری با حساسیت بالا است. به همین دلیل بسیاری از محققان از آن را به عنوان یکی از روش های تشخیصی کمکی برای تشخیص COVID-19 استفاده می کنند. بعلاوه نتایج آن حتی قبل از ظهور علائم بالینی مثبت می شود.
روش مبتنی بر آنتی ژن – آنتی بادی
آزمایش های سرولوژی معمولا به جای نمونه های سواب نازوفارنکس که در آزمایش PCR از آن استفاده می شود از نمونه های خونی برای تشخیص ویروس استفاده می کنند. نمونه های خون حاوی غلظت قابل توجه و قابل اندازه گیری آنتی بادی یا آنتی ژن های خاص ویروس هستند. دو نوع اصلی آنتی بادی در خون که این آزمایش دنبال پیدا کردن آن است ایمونوگلوبین IgG) G) و ایمونوگلوبولین IgM) M) هستند.
IgM چند روز بعد از آلوده شدن ظاهر می شود و به عنوان اولین خط دفاع فعال بدن عمل می کند و به دنبال آن تولید IgG برای پاکسازی عفونت انجام می شود. بدن با انواع عفونت ها از طریق IgM و IgG مبارزه می کند. می توان از مکانیسم پاسخ ایمنی بدن برای شناسایی پاتوژن خاص استفاده کرد.
تست سریع
تست های سریع تست هایی دستی هستند ، عمدتا کیفی اما در بعضی موارد نیز کمی هستند ، برای تشخیص آزمایشگاهی (IVD) بسیاری از بیماری ها از این تست استفاده می شود. اکنون نیز برای تشخیص COVID-19 مورد استفاده قرار می گیرد.
رویکردهای پیشرفته / جایگزین (POCT)
همانطور که از اسم این تست مشخص است ، می توان کنار تخت بیمار، بدون نیاز به هیچ متخصص یا فرد آموزش دیده ای، از این تست استفاده کرد. این دستگاه ها برای تشخیص بیماری های مختلف از جمله بیماری های ویروسی عفونی مانند اچ آی وی ، آنفلوانزا ، هپاتیت و غیره و بیماری های باکتریایی استفاده کرد. به همین دلیل، این روش هم یکی از روش های غربالگری و تشخیص کرونا است.
حسگر زیستی
حسگر زیستی یک دستگاه تحلیلی یکپارچه و مستقل است که از یک گیرنده ، مبدل و یک ردیاب سیگنال تشکیل شده است. برهمکنش سنسور گیرنده با هدف، یک سیگنال الکتریکی ایجاد می کند. این سیگنال ها از طریق مبدل ها وارد مدار آشکارساز می شوند تا بیشتر تقویت و پردازش بشوند و در نهایت نمایش داده شود.
نانو سنسور زیستی آپتامری
آپتامرها از کلمهaptus (یک کلمه لاتین) به معنی “مناسب” منشا گرفته اند. شامل الیگونوکلئوتیدهای اسیدهای نوکلئیک یا حتی مولکول های پپتید کوچک هستند که خاصیت اتصال زیادی به برخی از مولکول های هدف دارند. این خاصیت منجر به افزایش حساسیت و دقت تشخیص می شود. این مولکول ها می توانند پروتئین غشایی ، اسیدهای آمینه ، سموم ، ایمونوگلوبولین ها ، سیتوکین ها ، فاکتورهای رشد ،فلزات یونی ، سلول های دست نخورده یا سایر مولکول های کوچک باشند.
آپتامرها می توانند به طور خاص برای SARS-CoV-2 طراحی و سنتز شوند. فقط با استفاده از پروتئین نوکلوئوکپسیدی نتایج آزمایش را طی چند ثانیه بدست آورند. پس به مراحل آماده سازی نمونه نیازی نیست.
تشخیص کاغذی
این فناوری می تواند به عنوان یک ابزار تشخیص جایگزین برای ردیابی سریع منبع یا حضور عوامل ایجاد کننده بیماری COVID-19 در هر منطقه ای عمل کند.
از چه روش هایی برای غربالگری کرونا در ایران استفاده می شود؟
- تست تشخیص عفونی (پی سی آر)
- تست آنتی بادی
- تست آنتی ژن
مقایسه انواع تست ها و روش های غربالگری کرونا که در ایران انجام می شوند.
| مواردی که در آزمایش مشخص نمی شوند | مواردی که در آزمایش مشخص می شوند |
مدت زمان لازم
|
محل نمونه گیری |
نام تست |
| ابتلا یا عدم ابتلا به ویروس کرونا در لحظه | اگر قبلا به ویروس کرونا مبتلا شده باشید،معلوم می شود. | چند روز یا ۱ الی ۳ روز | خون | تست آنتی بادی |
| عدم ابتلا به ویروس کرونا را با قطعیت نشان نمی دهد. | عفونت فعال در اثر ویروس کرونا را مشخص می شود. | یک ساعت یا کمتر | مخاط حلق یا بینی | تست آنتی ژن |
| در این تست معلوم نمی شود که قبلا به ویروس کرونا مبتلا شده اید یا نه. | عفونت فعال در اثر ویروس کرونا را تشخیص می دهد. | ۳یا۴ ساعت | مخاط حلق یا بینی یا بزاق | تست PCR |
غربالگری کرونا در ایران
با مراجعه به سایت غربالگری و ثبت اطلاعات و علائم بالینی خود می توانید از ابتلا یا عدم ابتلا به این بیماری مطلع بشید. به علاوه اگر صاحب کسب و کاری هستید می توانید در این سامانه، مجوز اصناف بگیرید.
به علاوه با مراجعه به سایت اطلاع رسانی و خودارزیابی کرونا می توانید هم از آخرین اخبار مربوط به این بیماری مطلع بشید و هم تست خود ارزیابی بدهید.
منابع:
