زخم معده که به زخم شکم نیز معروف است، زخم دردناک مخاط معده است. زخم معده نوعی بیماری مرتبط با پپسین (آنزیم هاضمه) است. زخم معده هر شامل هر زخمی است که هم معده و هم روده کوچک را تحت تأثیر قرار می دهد.
زخم معده هنگامی اتفاق می افتد که لایه ضخیم مخاطی که از معده شما در برابر مایعات گوارشی محافظت می کند، کاهش یابد. این اجازه می دهد تا اسیدهای گوارشی بافتهای پوشاننده معده را از بین ببرند و باعث ایجاد زخم شوند.
زخم معده ممکن است به راحتی درمان شود، اما بدون درمان مناسب می تواند تشدید شود.
چه عواملی باعث زخم معده می شوند؟
زخم معده تقریباً همیشه ناشی از یکی از موارد زیر است:
- عفونت با باکتری هلیکوباکترپیلوری (H. pylori)
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) مانند آسپیرین ، ایبوپروفن یا ناپروکسن
به ندرت، شرایطی که به سندرم زولینگر-الیسون معروف است با افزایش تولید اسید در بدن می تواند باعث زخم معده و روده شود. مشکوک است که این سندرم باعث کمتر از ۱ درصد از کل زخم های معده شود.
علائم زخم معده
تعدادی از علائم با زخم معده همراه است. شدت علائم به شدت زخم بستگی دارد.
رایج ترین علامت، احساس سوزش یا درد در وسط شکم بین سینه و دکمه شکم است. به طور معمول، درد هنگام خالی بودن معده شدیدتر خواهد بود و می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
سایر علائم و نشانه های معمول زخم عبارتند از:
- درد کسل کننده در معده
- کاهش وزن
- عدم تمایل به خوردن غذا
- حالت تهوع یا استفراغ
- نفخ شکم
- به راحتی احساس سیری کردن
- آروغ زدن یا رفلاکس اسید
- سوزش سر دل، که احساس سوزش در قفسه سینه است
- دردی که ممکن است هنگام خوردن، نوشیدن یا مصرف آنتی اسیدها بهبود یابد
- کم خونی، که علائم آن می تواند شامل خستگی، تنگی نفس یا رنگ پریدگی پوست باشد
- مدفوع تیره و قیری رنگ
- استفراغ خونی یا آنکه شبیه زمین قهوه است
در صورت مشاهده علائم زخم معده با پزشک خود مشورت کنید، حتی اگر ناراحتی خفیف باشد. چرا که اگر زخم درمان نشود، می تواند بدتر شود. زخم های خونریزی کننده می توانند زندگی را تهدید کنند.
زخم معده چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص و درمان به علائم و شدت زخم شما بستگی دارد. برای تشخیص زخم معده، پزشک سابقه پزشکی شما را به همراه علائم و سایر داروهای تجویز شده یا بدون نسخه تجویز می کند.
برای رد کردن عفونت هلیکوباکترپیلوری، ممکن است آزمایش خون، مدفوع یا آزمایش تنفس انجام شود. با آزمایش تنفس، به شما دستور داده می شود که یک مایع شفاف بنوشید و در کیسه ای نفس بکشید، سپس بسته می شود. اگر هلیکوباکترپیلوری وجود داشته باشد، نمونه تنفس حاوی مقادیر بالاتر از حد طبیعی دی اکسید کربن است.
آزمایشات و روشهای دیگر برای تشخیص زخم معده شامل موارد زیر است:
- بلع باریم: شما یک مایع غلیظ سفید رنگ (باریم) می نوشید که دستگاه گوارش فوقانی شما را می پوشاند و به پزشک کمک می کند معده و روده کوچک شما را در اشعه ایکس ببیند.
- آندوسکوپی (EGD): یک لوله نازک و سبک از طریق دهان و معده و قسمت اول روده کوچک وارد می شود. این آزمایش برای یافتن زخم، خونریزی و هر بافتی که غیرطبیعی به نظر برسد مورد استفاده قرار می گیرد.
- بیوپسی آندوسکوپی: یک قطعه از بافت معده برداشته می شود تا بتوان آن را در آزمایشگاه تجزیه و تحلیل کرد.
درمان زخم معده
درمان بسته به علت زخم شما متفاوت خواهد بود. بیشتر زخم ها را می توان با تجویز پزشک معالج کرد، اما در موارد نادر ممکن است جراحی لازم باشد.
درمان سریع زخم مهم است. با پزشک خود در مورد یک برنامه درمانی صحبت کنید. اگر زخم فعال خونریزی کننده دارید، احتمالاً برای درمان فشرده با داروهای آندوسکوپی و زخم IV در بیمارستان بستری خواهید شد. همچنین ممکن است نیاز به انتقال خون داشته باشید.
درمان غیر جراحی
اگر زخم معده شما ناشی از هلیکوباکترپیلوری باشد، به آنتی بیوتیک و داروهایی به نام مهار کننده های پمپ پروتون (PPI) نیاز خواهید داشت. PPI سلولهای معده تولید کننده اسید را مسدود می کند.
علاوه بر این روش های درمانی، پزشک ممکن است موارد زیر را نیز توصیه کند:
- مسدود کننده های گیرنده H2 (داروهایی که تولید اسید را نیز مسدود می کنند)
- توقف استفاده از همه NSAID ها
- آندوسکوپی پیگیری
- پروبیوتیک ها (باکتری های مفیدی که ممکن است در از بین بردن هلیکوباکترپیلوری نقش داشته باشند)
- مکمل بیسموت
علائم زخم ممکن است با درمان به سرعت فروکش کند. اما حتی اگر علائم شما از بین بروند، باید به مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک ادامه دهید. این امر به ویژه در مورد از بین بردن همه باکتری ها از اهمیت زیادی در عفونت های هلیکوباکترپیلوری برخوردار است.
عوارض جانبی داروهایی که برای درمان زخم معده استفاده می شود می تواند شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
- اسهال
- درد شکم
این عوارض به طور معمول موقتی هستند. اگر هر یک از این عوارض جانبی باعث ناراحتی شدید می شود، در مورد تغییر دارو با پزشک خود صحبت کنید.
درمان جراحی
در موارد بسیار نادر، زخم معده پیچیده نیاز به جراحی دارد. این ممکن است در مورد زخمهایی باشد که:
- مجدد بازگردد
- خوب نشود
- همراه با خونریزی باشد
- پارگی معده را به همراه داشته باد
- مواد غذایی را از معده به روده کوچک منتقل کند
جراحی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از بین بردن کل زخم
- گرفتن بافت از قسمت دیگر روده و وصله آن روی محل زخم
- بستن شریان خونریزی کننده
- قطع اعصاب معده برای کاهش تولید اسید معده
- رژیم غذایی سالم
در گذشته تصور می شد که رژیم غذایی می تواند باعث ایجاد زخم شود. ما می دانیم که این درست نیست. ما همچنین می دانیم که اگرچه غذاهایی که می خورید زخم معده ایجاد نمی کند یا آن را درمان نمی کند، اما داشتن یک رژیم غذایی سالم می تواند برای دستگاه روده و سلامت کلی شما مفید باشد.
به طور کلی، بهتر است یک رژیم غذایی با مقدار زیادی میوه، سبزیجات و فیبر بخورید.
با این گفته ، ممکن است برخی از غذاها در از بین بردن هلیکوباکترپیلوری نقش داشته باشند. غذاهایی که می توانند به مبارزه با هلیکوباکتر پیلوری یا تقویت باکتری های سالم بدن کمک کنند عبارتند از:
- کلم بروکلی ، گل کلم ، کلم و تربچه
- سبزیجات برگ دار مانند اسفناج و کلم پیچ
- غذاهای غنی از پروبیوتیک، مانند کلم ترش، میسو، کومبوچا، ماست (به خصوص با لاکتوباسیلوس و ساکارومیس)
- سیب
- زغال اخته ، تمشک ، توت فرنگی و توت سیاه
- روغن زیتون
علاوه بر این، از آنجا که افراد مبتلا به زخم معده ممکن است به بیماری رفلاکس اسید معده مبتلا باشند، بهتر است تا زمانی که زخم بهبود می یابد، از غذاهای پرادویه و ترش پرهیز کنند.
درمان های خانگی برای زخم معده
موارد زیر ممکن است علاوه بر خوردن غذاهای سالم، به کاهش اثرات هلیکوباکترپیلوری، باکتری های مسئول بسیاری از زخم های معده کمک کند. با این حال، این مکمل ها برای جایگزینی داروهای تجویز شده یا برنامه درمانی فعلی شما نیستند. آنها عبارتند از:
- پروبیوتیک ها
- عسل
- گلوتامین (منابع غذایی شامل مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم است)
پزشک شما همچنین ممکن است پیشنهادهایی برای کارهایی که می توانید در خانه انجام دهید تا از ناراحتی زخم معده خود راحت شوید، داشته باشد. درمورد این داروهای طبیعی و خانگی برای زخم معده با پزشک خود صحبت کنید.
چه موقع باید با پزشک تماس بگیرید یا به پزشک مراجعه کنید؟
اگر فکر می کنید زخم معده دارید، با پزشک خود تماس بگیرید. با هم می توانید علائم و گزینه های درمانی خود را بحث کنید.مراقبت از زخم معده مهم است زیرا بدون درمان، زخم و هلیکوباکترپیلوری می تواند باعث موارد زیر شود:
- خونریزی از محل زخم که می تواند زندگی را تهدید کند
- نفوذ، که هنگامی اتفاق می افتد که زخم از دیواره دستگاه گوارش عبور کرده و به اندام دیگری مانند پانکراس برود
- سوراخ شدن، که در صورت ایجاد سوراخ در دیواره دستگاه گوارش ایجاد می شود
- انسداد در دستگاه گوارش، که به دلیل تورم بافت های ملتهب است
- سرطان معده، به ویژه سرطان معده غیر کاردیا
علائم این عوارض می تواند موارد زیر باشد. اگر هر کدام از این علائم را دارید، بلافاصله با پزشک خود تماس بگیرید:
- ضعف
- مشکل تنفس
- استفراغ یا مدفوع قرمز یا سیاه
- درد ناگهانی و تیز در شکم شما که برطرف نمی شود
پیشگیری از زخم معده
برای جلوگیری از انتشار باکتری هایی که ممکن است باعث زخم معده شوند، دستان خود را به طور منظم با آب و صابون بشویید. همچنین، مطمئن شوید که تمام مواد غذایی خود را به درستی تمیز کرده و در صورت لزوم آن را کاملاً پخته اید.
برای جلوگیری از زخم های ناشی از NSAID، استفاده از این داروها را متوقف کنید (در صورت امکان) یا استفاده از آنها را محدود کنید. در صورت نیاز به مصرف داروهای NSAID ، حتماً دوز مصرفی را رعایت کرده و از مصرف الکل در هنگام مصرف این داروها خودداری کنید و این داروها را همیشه همراه با غذا و مایعات کافی مصرف کنید.
منبع: سایت healthline.com
