آیا تا به حال پزشک ام آر آی با تزریق را برای شما در نظر گرفته است؟ این نوع از ام ار ای برای موارد خاصی تجویز می‌شود. در این موارد تشخیص آسیب‌دیدگی از طریق عکس‌برداری‌های متداول نتایج مشخصی را در پی ندارد. همین امر سبب شده است که پزشکان این نوع تصویر برداری را برای بیماران خود در نظر بگیرند.
شما از این نوع تصویر برداری چه می‌دانید؟
آیا تا به حال در دستگاه ام آر آی قرار گرفته‌اید؟
در این مقاله با ما همراه باشید و با اقدامات لازم و نحوه عملکرد تصویربرداری ام آر آی آشنا شوید.
با ام آر آی با تزریق و بی تزریق آشنا شوید
ام آر آی به تکنیکی برای تصویربرداری اطلاق می‌شود که در آن بیمار وارد دستگاهی می‌شود که مجهز به یک آهنربای بزرگی است. این دستگاه تصاویری را از بخش‌های داخلی بیمار ثبت می‌کند و در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
پزشک نیز با مشاهده این تصاویر درک بهتری از وضعیت بیمار به دست می‌آورد و اقدامات لازم را در راستای درمان او انجام می‌دهد.
تنها تفاوت عمده‌ای که در تصویربرداری با تزریق و بی تزریق وجود دارد، استفاده از مایع حاجب در ماده اول است. در غیر این‌صورت روند انجام کار تفاوت چندانی ندارد.
پزشک پیش از انجام تصویربرداری مایعی را در محل مورد نظر تزریق می‌کند. همان‌طور که گفته شد، این ماده حاجب نامیده می‌شود. از نام آن می‌توان به عملکرد این ماده پی برد.
این ماده تضاد‌هایی را در تصویر گرفته شده ایجاد می‌کند. نمای به دست آمده از محل آسیب‌دیدگی در این حالت واضح‌تر است. در ادامه با اقداماتی که برای آمادگی بیشتر برای هر یک از این تصویربرداری‌ها لازم است، بیشتر آشنا می‌شوید.
آنچه پیش از ام آر آی بدانید و بگویید
پیش از این در مقاله‌ای که تحت عنوان «آیا با ایمپلنت فلزی می‌توان ام آر آی انجام داد»، به بررسی برخی از نکات ضروری پرداختیم. در این بخش به شرح مختصری در این باره می‌پردازیم. در صورتی که با سوالی در این‌باره روبه‌رو هستید، بهتر است سری به مقاله‌های قبلی بزنید و اطلاعات خود را تکمیل کنید. پیش از انجام ام آر آی باید:
تصویربردار را از وجود ابزار و اشیای فلزی در بدن خود آگاه کنید. سابقه پزشکی شما نیز برای تصویربردار از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در ادامه با برخی از مواردی که باید با پزشک خود در میان بگذارید، آشنا می‌شوید. این موارد عبارت اند از:
- باتری قلب؛
- بارداری؛
- ترس از فضاهای بسته؛
- سابقه بیماری‌های کلیوی؛
- وجود تتو و خالکوبی روی بدن؛
- وجود اشیای فلزی در چشم؛
- دستگاه ایجاد ضربان مصنوعی؛
- دریچه مصنوعی برای قلب؛
- ایمپلنت گوش میانی و داخلی؛
- پروتز‌ها و ایمپلنت‌های فلزی؛
- زخم‌های ناشی از اصابت تیر یا گلوله؛
- حساسیت به گادولینیوم و ایودین؛
- سابقه دیابت؛
- دیگر سوابقی که احساس می‌کنید ام آر آی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهند.
پزشک تصویربردار باید در جریان تمام مشکلات و تاریخچه پزشکی شما باشد. ضمن پرکردن فرم هایی که در اختیار شما گذاشته می‌شود، تمامی این موارد شخصا به تصویربردار خود گوشزد کنید. سابقه پزشکی شما تصویربردار را در انجام مسئولیت‌های خود یاری می‌کند. بنابراین همواره پس از هر جراحی، مشخصات دقیق دستگاه‌ها، ایمپلنت‌ها و اشیایی را که در بدن شما جایگذاری می‌شود، به دقت یادداشت و نگهداری کنید.
از پزشک خود بخواهید که اطلاعات دقیقی درخصوص دستگاه‌هایی که در بدن شما گذاشته شده است، در اختیار شما قرار دهد.
این نکات را به یاد داشته باشید
پیش از انجام ام آر آی این نکات را در نظر داشته باشید:
- از آنجایی که پیش از تصویربرداری از شما خواسته می‌شود که تمام اشیای فلزی را از خود دور کنید، توصیه می‌شود که اشیای گران‌قیمت خود را در خانه بگذارید. این اشیا عبارت اند از جواهرات و اشیای فلزی شخصی. به‌این‌ترتیب دیگر نیازی نیست که نگران گم شدن و از دست دادن این اشیا باشید و با آسودگی خیال کار خود را به انجام برسانید.
- اگر نمی‌دانید که دقیقا برای چه کاری به ام آر آی نیاز دارید. این موضوع را با تصویربرداری مطرح کنید و از او بخواهید که شرح کاملی از نحوه انجام کار، علت انجام کار و نیاز‌های شما برای انجام این کار را در اختیار شما بگذارد. به این ترتیب شما به‌خوبی در جریان نحوه انجام کار خواهید بود و با آگاهی بیشتری برای این کار وارد عمل می‌شوید.
- فهرستی از داروهایی را که در حال حاضر مصرف می‌کنید، به همراه داشته باشید. اطلاع از این موضوع برای انجام ام آر آی و دیگر اقدامات پزشکی شما بسیار سودمند خواهد بود.
- اگر ازجمله افرادی هستید که به شدت از فضاهای بسته می‌ترسید، نیازی به نگرانی نیست. کافی است این موضوع را با تصویربردار خود در میان بگذارید. او اقدامات لازم را برای یاری شما انجام می‌دهد. ممکن است او با تجویز آرام بخش شما را برای ورود به دستگاه ام آر آی آماده کند.
اکنون زمان آن رسیده است که به شرح ام آر آی بپردازیم.
شرحی بر ام آر آی با تزریق
با توسعه تکنولوژی و ایحاد راهکارهای نوین برای انجام تصویربرداریهای متداول اینطور به نظر می‌سد که کمتر کسی را بیابید که نام ام آر آی را نشنیده باشد. اما ممکن است ام آر آی با تزریق برای بسیاری از افراد مفهوم بیگانه باشد.
این شیوه از تصویربرداری اطلاعات بسیار دقیقی را در خصوص وضعیت جسمانی شما در اختیار پزشک قرار می‌دهد.
به این ترتیب پزشک با استفاده از تصاویر واضحی که از اندام‌های داخلی شما ثبت شده‌اند، تشخیص خود را اعلام می‌کند و درمان لازم را در نظر می‌گیرد.
در این شیوه از ماده حاجبی استفاده می‌شود که بر پایه گلادینیوم است. این ماده در محل مورد نظر تزریق می‌شود و نقش جوهر را در تصویربرداری بر عهده می‌گیرد. این جوهر تضاد خوبی را بین بافت‌ها و جوارح داخلی بدن ایجاد می‌کند و تشخیص ظریف‌ترین و ساده‌ترین مشکلات موجود در بدن را به‌سادگی امکان‌پذیر می‌کند.
اما در چه مواردی پزشک این شیوه را برای تصویربردار از اندام‌های فرد در نظر می‌گیرد؟
چه افرادی باید از ام آر آی با تزریق استفاده کنند؟
زمانی که پزشک با مشاهده تصویربرداریهای معمولی و آزمایشات انجام شده به علت بیماری پی نمی‌برد، به تصویربرداری با تزریق نیاز است. در این حالت تصاویر با کیفیتی در اختیار پزشک گذاشته می‌شود که اطلاعات دقیقی به او نمایش می‌دهد.
ماده حاجب به صورت موقت در بدن شما باقی می‌ماند و پس از مدتی دفع می‌شود. البته ممکن است این ماده از طریق ادرار از بدن دفع شود یا جذب بدن شود. در هر صورت وجود این ماده در بدن کاملا موقت است.
ام آر آی با تزریق یا بدون تزریق در هر صورت اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشک می‌گذارد. پزشک بر اساس وضعیت جسمانی شما یکی از این دو شیوه را تجویز می‌کند. ام آر آی با تزریق چنین مواردی را با وضوح بیشتری به تصویر می‌کشد:
- تومورهای سرطانی درون بدن؛
- تورم در بخش‌های درونی بدن؛
- منابع و رگ‌های خونی یک عضو؛
- وضعیت تمام رگ‌ها و شریان‌های بدن.
به یاد داشته باشید که پزشک تنها در صورتی این تصویربرداری را برای شما تجویز می‌کند که واقعا به آن نیاز داشته باشید. به عنوان مثال در بسیاری از جراحت‌های ورزشی، کاری و دردهای کمر پزشک این شیوه تصویربرداری را تجویز نمی‌کند.
موارد استفاده از ام آر آی با تزریق
همان‌طور که گفته شد، پزشک برای مشکلات متداولی که در سلامت افراد روی می‌دهد این شیوه تصویربرداری را در نظر نمی‌گیرد. برخی از مواردی که استفاده از تصویربرداری با تزریق به یاری پزشک می‌آید، به شرح زیر است:
· ارزیابی میزان پیشروی ام اس MS
تصویربرداری با تزریق یکی از بهترین راه‌هایی است که برای تشخیص میزان پیشروی MS به کار گرفته می‌شود. این شیوه این روز‌ها از سوی بسیاری از پزشکان برای کنترل و تشخیص وضعیت بیمار به کار گرفته می‌شود. اگر چه استفاده از این روش برای مشاهده میزان پیشرفت ام اس ضروری نیست، اما این تصویربرداری اطلاعات دقیق‌تری را در اختیار پزشک قرار می‌دهد که در مواردی بسیار ضروری خواهد بود.
· تشخیص تومورهای سرطانی
زمانی‌که تصویربردار با استفاده از ماده حاجب بخش‌هایی از بافت‌های نرم داخلی بدن شما را به شکل واضح‌تری به تصویر بکشد، قادر خواهد بود سلول‌های تومورهای سرطانی را با اطمینان بیشتری شناسایی کند.
درواقع اگر تومور سرطانی در مراحل اولیه خود باشد، تشخیص آن در تصاویر معمولی حاصل ازام آر آی کار ساده‌ای نیست. همین امر سبب شده است که استفاده از این شیوه تصویربرداری برای تشخیص تومورهای سرطانی به رسمیت شناخته شود.
· تصاویر شفاف
تصاویر شفاف و واضحی که از بافت‌های داخلی بدن شما گرفته می‌شوند، حاوی اطلاعات ارزشمندی است که سلامت شما را تضمین خواهد کرد. پی بردن به مشکلات احتمالی که در سلامت شما وجود دارد با استفاده از این تصاویر به مراتب ساده‌تر است.
به‌این‌ترتیب در بسیاری از موارد پزشک قادر خواهد بود در همان مراحل اولیه بیماری علت و شدت بیماری را تعیین کند و اقدامات لازم را به عمل آورد.
در تصویربرداری بدون تزریق بخش‌های نرم داخلی به صورت توده‌های سیاهی نمایش داده می‌شود و هیچ یک از اندام‌هایی که در این بخش وجود دارند، به وضوح نشان داده نمی‌شوند. اما با استفاده از ماده حاجب و نمایان شدن رگ‌ها و شریان‌های خون‌رسان به اندام‌های بدن، نقاط بیشتری نمایان شده و پرده از بخش‌هایی برداشته می‌شود که در تصویربرداری بدون تزریق پنهان بودند.
مزایای استفاه از ام آر آی با تزریق
استفاده از این شیوه تصویربرداری مزایای بسیاری را در بر دارد. در ادامه به برخی از مزایای این روش اشاره میکنیم:
- اگر تصویربردار با استفاده از ماده حاجب تصاویری را از بافت‌های داخلی بدن شما ثبت کند، پزشک دیگر نیازی به استفاده از دیگر شیوه‌های تصویربرداری نخواهد داشت. اطلاعاتی را که در این تصویربرداری درج می‌شود، در اختیار پزشک خود قرار دهید و منتظر تشخیص‌های او باشید.
- این شیوه تصویربردار برای تشخیص سلول‌های تومورهای سرطانی بسیار مناسب است. در این شیوه تصویربرداری کوچک‌ترین تومورهای موجود در بدن نیز شناسایی می‌شوند. از این گذشته موقعیت مکانی دقیق آنها نیز شناسایی می‌شود. این شیوه برداشتن این تومور‌ها به‌سادگی امکان‌پذیر می‌کند.
- تصویربردار درک بهتری از وضعیت جسمانی شما خواهد داشت و تفسیر‌ها و توضیحات دقیق‌تری را در جواب تصویربرداری درج می‌کند.
تصاویرام آر آی از نواحی سیاه و سفید تشکیل شده‌اند. زمانی که تصویر گلادینیوم را به بافت‌های بدن تزریق می‌کند، نواحی تیره در تصویربرداری با وضوح بیشتر مشاهده می‌شوند. پزشک با مقایسه این تصاویر با تصویر بافت‌ها و اندام‌های داخلی انسان درک درستی از وضعیت بیمار به دست می‌آورد.
اقداماتی که باید پیش از انجام ام آر آی با تزریق در نظر داشته باشید
نکات و اقداماتی شما را برای انجام این تصویربرداری آماده می‌کند. اگر پزشک تصویربرداری با تزریق را برای شما در نظر گرفته است، بهتر است این نکات را در نظر داشته باشید:
- محدودیتی در صرف غذا برای شما وجود ندارد. مانند گذشته وعده غذایی خود را میل کنید و داروهایی را که مصرف می‌کنید نیز کنار نگذارید. البته حتما پزشک را در جریان داروهایی که مصرف می‌کنید قرار دهید. تنها در صورتی باید از انجام این کارها اجتناب کنید که پزشک از شما چنین خواسته باشد.
- سعی کنید ۳۰ دقیقه قبل از انجام تصویربرداری خود را به محل ام آر آی برسانید. بدون عجله برای انجام تصویربرداری آماده شوید و اطلاعات لازم را در اختیار تیم تصویربرداری قرار دهید.
- تصویربردار شما باید پس از تکیمل فرم‌های مربوطه در خصوص درستی اطلاعات درج شده با شما صحبت کند.
- آرامش خود را حفظ کنید و ترس‌ها و نگرانی‌های خود را با تصویربردار در میان بگذارید. به یاد داشته باشید که ترس نشانه‌ای طبیعی است و نباید آن را پنهان کنید.
- فردی را به عنوان همراه با خود بیاورید. چراکه پس از انجام تصویربرداری با تزریق ممکن است رانندگی برای شما چندان خوشایند نباشد. در مواردی نیز ممکن است برای انجام تصویربرداری از دارو‌های بیهوشی نیز استفاده شود.
مراقبت‌های لازم برای انجام ام آر آی با تزریق
انجام ام ار ای با تزریق ممکن است عوارضی را نیز برای فرد در پی داشته باشد. برخی از این عوارض به شرح زیر هستند:
· مشکلات کلیوی
اگر کلیه‌های سالمی داشته باشید به احتمال زیاد چیزی در حدود ۹۸ درصد از ماده حاجب پس از تزریق از بدن شما دفع می‌شود. اما اگر کلیه‌های شما دچار مشکلاتی باشند و به خوبی عمل نکنند، ماده پیش از آنکه دفع شود تجزیه می‌شود.
اگر چنین اتفاقی روی دهد بخشی از ماده حاجب در بدن شما باقی ماند و مشکلاتی را به همراه خواهد داشت. این مشکلات عبارت هستند از سفت شدن پوست محل تزریق و بافت‌هایی که در اطراف محل تزریق وجود دارد. اگر چه این اتفاق به‌ندرت روی می‌دهد؛ اما اینطور به نظر می‌رسد که اگر فرد از مشکلاتی در سلامت کلیه‌های خود رنج ببرد، احتمال ابتلا به این عارضه در او بیشتر می‌شود.
· عوارض جانبی
بسیاری از افرادی که از ام آر آی با تزریق استفاده می‌کنند، عوارض حانبی را تجربه نمی‌کنند. اما برخی از افراد نیز عوارض متعددی را تجربه می‌کنند. در ادامه به برخی از عوارض جانبی شایع پس از تزریق ماده حاجب اشاره میکنیم.
- انباشته شدن ماده؛
- اگزمای پوستی؛
- درد در ناحیه تزریق؛
- گیجی یا احساس حرارت؛
- حالت تهوع و استفراغ؛
- سردرد.
احتمال اینکه فرد دچار آلرژی‌های دارویی شود نیز بسیار پایین است. اما برخی از افراد اعلام کرده‌اند که خارش و سوزش شدیدی را تجربه کرده‌اند. برخی از افراد پس از انجام این تصویربرداری‌ها به مراقبت‌های پزشکی تخصصی نیاز پیدا کرده‌اند.
در مواردی نیز اگر فرد بلافاصله پس از تزریق و انجام ام آر آی دراز بکشد، سردردهای شدیدی را تجربه می‌کند. این سردردها فرد را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.
تورم و آسیب‌دیدگی مفصل
برخی از مطالعات نشان می‌دهند که تزریق ماده جاجب درون مفصل منجر به التهاب و تورم این اندام‌ها می‌شود. مشخص نیست که علت این عارضه دقیقا چیست. ممکن است این امر به دلیل میزان ماده حاجبی که در محل تزریق می‌شود روی داده باشد.
شواهد اندکی وجود دارد که نشان می‌دهد ارتباط اندکی میان این موضوعات وجود داشته باشد.
پزشکان آزمایشات بسیاری را روی صدها و هزاران فرد انجام داده و به این نتیجه رسیده‌اند که این تزریق روی‌هم‌رفته برای تمام افراد ایمن است و عوارض جانبی خطرناکی را در پی ندارد.
در طول ام آر آی چه اتفاقاتی روی می‌دهد؟
غالبا مدت زمان تصویربرداری برای هر یک اعضای بدن در حدود ۴۵ دقیقه تا یک ساعت است. احتمالا باید در طول تصویربرداری بی‌حرکت دراز بکشید. با توجه به عضوی که باید از آن تصویربرداری شود از شما خواسته می‌شود که نفس خود را به مدت ۳۰ ثانیه حبس کنید.
دو طرف دستگاه ام آر آی باز است و دستگاه مجهز به تهویه مطبوع است. از این گذشته امکان برقراری ارتباط با پرسنل تصویربرداری و شنیدن توصیه‌های آنها نیز وجود دارد. عضوی که باید از آن تصویربرداری شود، در مرکز دستگاه قرار می‌گیرد.
از آنجایی که دستگاه در حین تصویربرداری صدایی را تولید می‌کند، گوش‌گیرهایی در اختیار شما گذاشته می‌شود که تا حد زیادی از سروصداهای موجود در محیط می‌کاهد.
تصویربردار دکمه‌ای را در دسترس شما قرار می‌دهد، اگر با مشکلی روبه‌رو شدید دکمه را بفشارید و او را از ناراحتی خود مطلع کنید. درواقع زمانی که در اتاق ام آر آی هستید، ارتباط شما با پرسنل تصویربرداری قطع نمی‌شود.
اگر هنگام تزریق ماده حاجب درد یا ناراحتی را در بخشی از بدن خود احساس کردید، این موضوع را با تصویربردار در میان بگذارید.
اقداماتی که پس از تصویربرداری انجام می‌شود
اگر از ام آر آی با تزریق استفاده کرده‌اید، پیش از آنکه از مرکز تصویربرداری خارج شوید سرنگ از بدن شما برداشته می‌شود. عوارض جانبی بسیار محدودی برای تزریق ماده حاجب مشاهده شده است. اما اگر احساس خارش، اگزما یا تنگی نفس را تجربه کردید، باید در اولین فرصت این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارد.
در مواردی که پزشک برای انجام تصویربرداری داروی آرام‌بخش را برای شما در نظر گرفته باشد، باید تا از میان رفتن علائم داروی آرام‌بخش منتظر بمانید.
در مواردی که فرد دچار ترس از فضاهای بسته است چنین داروهایی برای او در نظر گرفته می‌شود. این دارو‌ها تا مدتی در بدن فرد باقی می‌ماند. بنابراین بهتر است پیش از خروج از مرکز تصویربرداری منتظر باشید که تمام علائم ناشی از داروی آرام بخش از میان برود. در غیر این صورت بهتر است فردی شما را تا منزل همراهی کند.
اکنون از ام آر آی با تزریق و بدون تزریق چه می‌دانید؟
ام آر آی روشی است که برای ثبت تصاویر دقیق از بافت‌های داخلی بدن به کار گرفته می‌شود. در این روش بیمار در دستگاهی دراز می‌کشد که مجهز به یک آهنربای بسیار قدرتمند است.
همین امر سبب می‌شود که پیش از قرار گرفتن فرد در دستگاه سوالات متعددی از او پرسیده شود. سوابق پزشکی خود را به همراه داشته باشید.
پیش از ورود به دستگاه باید تمامی اشیای فلزی خود را از بدن دور کنید. بنابران اگر از ایمپلنت‌های فلزی استفاده می‌کنید، از وجود اشیای فلزی در بخش‌هایی از بدن خود مطلع هستید یا به تازگی علائم بارداری را در خود مشاهده کرده‌اید، این موارد را با تصویربردار در میان بگذارید.
باتری قلب، ایمپلنت‌های دندان، پروتز‌ها و دستگاه‌هایی که در گوش میانی بیمار جایگذاری شده‌اند همگی از مصادیق اشیای فلزی به شمار می‌روند که در روند تصویربرداری اختلالاتی را به وجود می‌آورند.
بنابراین بهتر است اطلاعات دقیق از اشیا و تجهیزاتی که در بدن شما جایگذاری شده است، به دست آورید و سپس این اطلاعات را در اختیار تیم تصویربرداری قرار دهید.
ام آر آی بدون تزریق عوارض جانبی چندانی را برای شما در پی نخواهد داشت. اگر مشکلاتی از قبیل سردردهای شدید، تورم، خارش و تنگی نفس را پس از تصویربرداری تجربه می‌کنید، بهتر است این علائم را با پزشک خود در میان بگذارید.
اقدامات لازم را پیش از انجام ام آر آی با تزریق با بدون تزریق انجام دهید و خود را آماده کنید. اگر از فضاهای بسته می‌ترسید این موضوع را با تیم تصویربرداری در میان بگذارید. آنها آرام‌بخش‌هایی را برای شما در نظر می‌گیرند.
همواره برای انجام ام آر آی با تزریق فردی را به همراه داشته باشید که در صورتی که پس از انجام ام آر آی به کمک نیاز داشتید شما را تا منزل همراهی کند.
منبع
پیشنهاد
درباره اندیکاتورها و استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی چه می‌دانید؟
