آنژیوگرافی مغز یک روش تشخیصی و درمانی برای مشکلات عروق مغز است. پزشکان از آنژیوگرافی مغز برای معاینه عروق خونی مغز و تشخیص بیماری‌های مربوط به آن استفاده می‌کنند.
آنژیوگرافی مغز، هم از طریق شریان کشاله ران و هم از طریق عروق مچ دست انجام می‌شود. در واقع آنژیوگرافی مغز از طریق همان روش‌هایی انجام می شود که در آنژیوگرافی قلب به کار می‌روند.
در ادامه، روش‌های انجام آنژیوگرافی مغز و مراقبت‌های لازم برای انجام آن را بررسی کرده‌ایم. همچنین به بررسی مزایا و معایب آنژیوگرافی مغز پرداخته‌ایم.
آنژیوگرافی مغز چگونه انجام می‌شود؟
همان طور که پیشتر اشاره کردیم، عمل آنژیوگرافی مغز از طریق کشاله ران یا مچ دست انجام می‌شود. در این عمل، ناحیه موردنظر به صورت موضعی بی‌حس شده و برش کوچکی در آن قسمت ایجاد می‌شود. لوله‌ای به نام کاتتر از طریق شریان دست یا کشاله ران وارد بدن می‌شود. سرخرگ‌های موجود در این نواحی به کاتتر کمک می‌کنند به عروق اصلی بدن برسد. کاتتر با استفاده از اشعه ایکس به سمت عروق خونی گردن و سر هدایت می‌شود. پس از رسیدن کاتتر به محل مناسب، ماده حاجب به درون کاتتر تزریق می‌شود.
پس از رسیدن ماده حاجب به عروق مورد نظر، از این رگ‌ها تصویربرداری می‌شود. ماده حاجب کمک می‌کند عروق در تصویرهای رادیولوژی بهتر دیده شوند.
مدت زمان انجام آنژیوگرافی مغز از یک تا سه ساعت متغیر است. پس از پایان آنژیوگرافی، کاتتر از بدن خارج شده و محل برش پانسمان می‌شود.
مدت زمان حضور در اتاق ریکاوری چند ساعت است و پس از آن بیمار مرخص می‌شود.
آنژیوگرافی از طریق دست نسبت به آنژیوگرافی از طریق کشاله ران برای بیمار راحت تر است. مدت زمان ریکاوری و بستری پس از انجام این روش کمتر و سه الی چهار ساعت است. همچنین مراقبت‌های پس از عمل آن هم کمتر و ساده‌تر هستند.
چه کسانی باید آنژیوگرافی مغز انجام بدهند؟
همانطور که گفتیم آنژیوگرافی یک روش تشخیصی – درمانی است. پزشکان هم برای تشخیص بیماری و هم برای درمان آن، از آنژیوگرافی استفاده می‌کنند. آنژیوگرافی در اصل عملی برای تشخیص بیماری‌های مختلف از جمله انسداد رگ‌ها است. در برخی موارد پزشک پس از تشخیص قطعی بیماری، از آنژیوگرافی برای درمان بیماری استفاده می‌کند.
امروزه کاربرد آنژیوگرافی در موارد تشخیصی کاهش یافته است و جایگزین‌های کم خطرتری برای آن استفاده می‌شوند. یکی از این موارد جایگزین، سی تی آنژیوگرافی است. در عمل سی تی آنژیوگرافی از سی تی اسکن برای بررسی عروق استفاده می‌شود.
مزیت این روش نسبت به آنژیوگرافی، عوارض بسیار کم و نزدیک به صفر آن است. همچنین در این روش نیازی به بستری و ریکاوری بیمار وجود ندارد.
برخی اوقات تشخیص پزشک قطعی نیست و صرفا برای تشخیص بهتر بیماری آنژیوگرافی را توصیه کرده است. در این صورت بهتر است سی تی آنژیو را جایگزین آن کنید. با این حال در بیمارانی که پزشک تقریباً تشخیص قطعی داده است، بهتر است آنژیوگرافی انجام شود. با این کار تعداد دفعات استفاده از ماده حاجب بیشتر نمیشود، و بیمار هزینه‌های اضافی را متقبل نمیشود.
پزشکان ممکن است برای بررسی عروق مغز، گردن، لگن، شکم و سینه از آنژیوگرافی کمک بگیرند. بیماری‌هایی که ممکن است به آنژیوگرافی نیاز داشته باشند عبارتند از:
- تصلب شرائین: وضعیت انباشته شدن چربی‌ها در دیواره داخلی سرخرگ
- آنوریسم: برآمدگی‌های دیواره سرخرگ‌های ضعیف
- آترواسکلروز: باریک شدن شریان‌ها
- آمبولی ریوی
- تومور مغزی
- سکته مغزی
- مشکلات مادرزادی در رگ‌های خونی یا قلب
آمادگی‌های لازم پیش از انجام آنژیوگرافی
آنژیوگرافی یک عمل تهاجمی سنگین به حساب نمی‌آید.
آمادگی‌های پیش از آن پیچیده نیستند و می‌توان آن‌ها را به موارد زیر محدود کرد:
- بیمار نباید از یک روز پیش از انجام آنژیوگرافی چیزی بخورد یا بیاشامد.
- مطلع ساختن پزشک از داروهای مصرفی کنونی بیمار.
- سابقه پزشکی بیمار در اختیار پزشک قرار داده شود.
- بررسی علائم حیاتی و وضعیت عمومی بدن پیش از انجام آزمایش.
- بیمار باید در صورت باردار بودن یا تحت درمان بودن مراتب را به پزشک اطلاع دهد.
مراقبت‌های پس از آنژیوگرافی مغز
- افرادی که آنژیوگرافی انجام می‌دهند بهتر است تا حداقل ۲۴ ساعت پس از آنژیوگرافی رانندگی نکنند.
- تا زمان از بین رفتن اثر دارو، از انجام فعالیت‌های نیازمند تمرکز یا کار با ماشین آلات پرهیز شود.
- در آنژیوگرافی از طریق کشاله ران، تا قبل از بهبودی زخم از رفتن به استخر یا وان آب خودداری شود.
- در آنژیوگرافی از طریق دست، تا چند روز پس از آنژیوگرافی از فشار آوردن به مچ دست خودداری شود.
- تا چند روز پس از آنژیوگرافی از بلند کردن اجسام سنگین خودداری شود.
- تعویض منظم پانسمان محل زخم تا زمان بهبودی.
- مصرف آب و مایعات فراوان برای کمک به دفع سریع تر ماده حاجب از بدن
مزایا و معایب آنژیوگرافی مغز
آنژیوگرافی مغز مانند بسیاری دیگر از آزمایش‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارد.
بدون اطلاع از این مزایا و معایب نمی‌توان درمورد انجام دادن یا ندادن آنژیوگرافی تصمیم گرفت. در واقع بهتر است پیش از انجام هرگونه عمل پزشکی، از خطرات و فواید آن آگاه باشیم.
در این صورت با توجه به سوابق درمانی و وضعیت بیمار، مناسب ترین روش تشخیصی و درمانی انتخاب می‌شود.
مزایای آنژیوگرافی مغز
- اشعه ایکسی که درآنژیوگرافی به کار میرود برای بدن خطرناک نیست.
- پزشک با استفاده از کاتتر هم می‌تواند بیماری را تشخیص دهد و هم آن را درمان کند.
- نتایج آنژیوگرافی از سایر روش‌ها دقیق‌تر است.
- آنژیوگرافی مغز یکی از بهترین روش‌های تشخیصی پیش از انجام جراحی مغز است.
- طول دوره نقاهت آن کم است.
معایب آنژیگرافی مغز
- احتمال خونریزی یا لخته شدن خون در محل برش کاتتر.
- آسیب زدن ماده حاجب به کلیه‌ها.
- امکان آسیب دیدن رگ‌ها به وسیله کاتتر.
- احتمال واکنش آلرژیک بیمار به ماده حاجب.
- امکان سکته مغزی بر اثر آنژیوگرافی که بسیار نادر است.
بدون شک هیچ آزمایش و عملی در دنیای پزشکی بدون ریسک و خطر نیست. اگر درمورد انجام آنژیوگرافی تردید دارید، اطلاعاتتان را درمورد آن بالا برده و روش درمانی خود را آگاهانه انتخاب کنید.
اگر تشخیص پزشک قطعی نیست، می توانید روش کم خطرتری مانند سی تی آنژیو را جایگزین آنژیوگرافی کنید.
با وجود تمام این مسائل، به خاطر داشته باشید که پزشک مناسب‌ترین گزینه را به شما توصیه می‌کند.
پس از مشورت با پزشک و آگاهی یافتن درمورد روش درمانی، در نهایت تصمیم‌گیری را بر عهده پزشک بگذارید.
