“زردی” اصطلاح پزشکی است که زردی پوست و چشم را توصیف می کند. زردی به خودی خود بیماری نیست، اما علامت چندین بیماری زمینه ای احتمالی است. زردی در صورت وجود بیلی روبین(bilirubin) زیاد در سیستم شما ایجاد می شود. بیلی روبین یک رنگدانه زرد است که در اثر تجزیه سلولهای قرمز خون مرده در کبد ایجاد می شود. به طور معمول، کبد همراه با گلبول های قرمز قدیمی از بیلی روبین خلاص می شود.
زردی ممکن است نشان دهنده یک مشکل جدی در عملکرد سلول های قرمز خون، کبد، کیسه صفرا یا لوزالمعده باشد.
عواملی که منجر به زردی می شوند
بسیاری از شرایط داخلی می تواند باعث زردی پوست شود. در اینجا لیستی از ۲۳ علت احتمالی آورده شده است
هپاتیت
- این شرایط التهابی کبد در اثر عفونت، بیماری خود ایمنی، از دست دادن شدید خون، داروها، داروها، سموم یا الکل ایجاد می شود.
- بسته به علت ممکن است حاد یا مزمن باشد.
- خستگی، بی حالی، از دست دادن اشتها حالت تهوع، استفراغ، خارش پوست، درد سمت راست بالای شکم، زردی پوست یا چشم ها و تجمع مایعات در شکم از علائم احتمالی هستند.
زردی نوزاد
- زردی نوزاد تازه متولد شده یک بیماری شایع است که زمانی اتفاق می افتد که نوزاد بلافاصله پس از تولد مقدار بیلی روبین در خون داشته باشد.
- اغلب با رشد کبد کودک و شروع تغذیه کودک به خودی خود برطرف می شود که به عبور بیلی روبین از بدن کمک می کند.
- مقادیر بسیار بالای بیلی روبین می تواند کودک را در معرض ناشنوایی، فلج مغزی یا سایر اشکال آسیب مغزی قرار دهد. بنابراین اگر بعد از تولد ایجاد می شود، زردی باید به دقت کنترل شود.
- اولین علامت زردی پوست یا چشم است که طی دو تا چهار روز پس از تولد شروع می شود و ممکن است قبل از پخش شدن به پایین بدن ، روی صورت شروع شود.
- علائم افزایش بیلی روبین به طور خطرناک شامل زردی که با گذشت زمان گسترش می یابد یا شدیدتر می شود، تب، تغذیه نامناسب، بی حالی و گریه های شدید است.
زردی شیر مادر
- این نوع زردی با شیردهی در ارتباط است.
- به طور معمول یک هفته پس از تولد رخ می دهد.
- معمولاً مشکلی ایجاد نمی کند و در نهایت خود به خود از بین می رود.
- باعث تغییر رنگ زرد پوست و سفیدی چشم، خستگی، افزایش وزن ضعیف و گریه های شدید می شود.
تالاسمی
- تالاسمی نوعی اختلال خونی ارثی است که در آن بدن فرم غیر طبیعی هموگلوبین ایجاد می کند.
- این اختلال منجر به تخریب بیش از حد گلبول های قرمز خون می شود که منجر به کم خونی می شود.
- سه نوع اصلی تالاسمی وجود دارد که از نظر علائم و شدت متفاوت است.
- علائم شامل تغییر شکل استخوان (به ویژه در صورت)، ادرار تیره، تأخیر در رشد و نمو، خستگی و خستگی بیش از حد و زرد یا رنگ پریدگی پوست است.
سرطان پانکراس
- سرطان لوزالمعده زمانی اتفاق می افتد که سلول های لوزالمعده، یک اندام غدد درون ریز حیاتی واقع در پشت معده، سرطانی شده و از کنترل خارج می شوند.
- سرطان لوزالمعده ممکن است دشوار باشد و اغلب در مراحل پیشرفته بیماری تشخیص داده می شود.
- علائم متداول شامل کاهش اشتها، کاهش ناخواسته وزن، شکم (معده) یا کمر درد، لخته شدن خون، زردی (زردی پوست و چشم) و افسردگی است.
هپاتیت B
- عفونت توسط ویروس هپاتیت B باعث این نوع التهاب کبد می شود.
- از طریق تماس مستقیم با خون آلوده گسترش می یابد. خراشیده شدن با یک سوزن آلوده یا سوزن مشترک انتقال از مادر به کودک در هنگام تولد؛ رابطه جنسی دهانی، واژینال و مقعدی بدون محافظت از کاندوم و استفاده از تیغ یا هر وسیله شخصی دیگر باقیمانده مایعات آلوده.
- علائم متداول شامل خستگی، تاریکی ادرار، درد مفاصل و عضلات، از دست دادن اشتها، تب، ناراحتی شکمی، ضعف و زردی سفیدی چشم (صلبیه) و پوست (زردی) است.
- عوارض عفونت مزمن هپاتیت B شامل اسکارهای کبدی (سیروز)، نارسایی کبدی، سرطان کبد و مرگ است.
- با ایمن سازی معمول می توان از عفونت هپاتیت B پیشگیری کرد.
کمبود گلوکز-۶-فسفات دهیدروژناز (G6PD)
- این ناهنجاری ژنتیکی منجر به مقدار ناکافی گلوکز-۶-فسفات دهیدروژناز (G6PD) در خون می شود.
- کمبود G6PD باعث تجزیه و تخریب زودرس گلبول های قرمز شده و منجر به کم خونی همولیتیک می شود.
- کم خونی می تواند با خوردن حبوبات و حبوبات، تجربه عفونت یا مصرف برخی از داروها ایجاد شود.
- خستگی، زردی پوست و چشم، تنگی نفس، ضربان قلب سریع، ادرار تیره یا نارنجی زرد، پوست رنگ پریده و سرگیجه علائم احتمالی هستند.
هپاتیتپ C
- برخی از افراد علائم خفیف تا شدید از جمله تب، ادرار تیره، از دست دادن اشتها، درد یا ناراحتی شکمی، درد مفاصل، زردی را گزارش می کنند.
- عفونت توسط ویروس هپاتیت C باعث این نوع التهاب کبد می شود.
- هپاتیت C از طریق تماس خون به خون با فرد آلوده به HCV منتقل می شود.
- تقریباً ۷۰ تا ۸۰ درصد افراد مبتلا به هپاتیت C علائمی ندارند.
هپاتیت E
- هپاتیت E یک بیماری حاد جدی کبدی است که توسط ویروس هپاتیت E ایجاد می شود.
- این عفونت با نوشیدن یا خوردن غذا یا آب آلوده، انتقال خون یا انتقال از مادر به کودک منتقل می شود.
- بیشتر موارد عفونت پس از چند هفته به خودی خود پاک می شوند، اما در موارد نادر ممکن است باعث نارسایی کبد شود.
- زردی پوست، ادرار تیره، درد مفاصل، کاهش اشتها، درد در شکم، بزرگ شدن کبد، حالت تهوع، استفراغ، خستگی و تب از علائم احتمالی هستند.
بیماری کبدی الکلی
- این وضعیت التهابی بیمار کبدی در اثر مصرف زیاد الکل در مدت زمان طولانی ایجاد می شود.
- علائم بسته به میزان آسیب به کبد متفاوت است.
- خونریزی یا کبودی آسان، خستگی، تغییر در وضعیت روانی شما (از جمله گیجی، زردی (یا زردی پوست یا چشم)، درد یا تورم در شکم، حالت تهوع و استفراغ و کاهش وزن همه علائم احتمالی هستند.
هپاتیت D
- عفونت توسط ویروس های هپاتیت B و هپاتیت D باعث ایجاد این نوع التهاب کبد می شود.
- فقط در صورت ابتلا به هپاتیت B می توانید به هپاتیت D مبتلا شوید.
- این عفونت مسری است و از طریق تماس مستقیم با مایعات بدن فرد آلوده گسترش می یابد.
- این علائم شامل زردی پوست و چشم، درد مفاصل، شکم درد، استفراغ، کاهش اشتها، ادرار تیره و خستگی است.
سنگ صفرا
- وقتی صفرا، بیلی روبین یا کلسترول در مایعات ذخیره شده در داخل کیسه صفرا زیاد باشد، سنگ صفرا تشکیل می شود.
- سنگ های صفراوی معمولاً علائم یا درد ایجاد نمی کنند تا زمانی که جلوی باز شدن کیسه صفرا یا مجاری صفراوی را بگیرند.
- درد بالای شکم راست یا درد معده بعد از خوردن غذاهایی که چربی زیادی دارند ایجاد می شود.
- علائم دیگر شامل دردی همراه با حالت تهوع، استفراغ، ادرار تیره، مدفوع سفید، اسهال، آروغ و سوهاضمه است.
هپاتیت A
- عفونت توسط ویروس هپاتیت A باعث ایجاد این نوع التهاب کبد می شود.
- این شکل بسیار مسری هپاتیت است که می تواند از طریق مواد غذایی یا آب آلوده منتقل شود.
- به طور کلی جدی نیست و معمولاً هیچ تأثیر طولانی مدتی ندارد و با ایمن سازی قبل از سفر به مناطق بومی یا مناطقی که خدمات بهداشتی ضعیفی دارند، می توان از آن جلوگیری کرد.
- علائم این بیماری شامل حالت تهوع، استفراغ، درد شکم تب، از دست دادن اشتها و بدن درد است.
- ادرار تیره، مدفوع کم رنگ، زردی پوست و سفیدی چشم، خارش پوست و بزرگ شدن کبد ممکن است ظرف یک هفته پس از ابتلا به ویروس رخ دهد.
سیروز
- اسهال، کاهش اشتها و کاهش وزن، تورم شکم
- کبودی و خونریزی آسان
- رگ های خونی کوچک و عنکبوتی شکل در زیر پوست قابل مشاهده است
- زرد شدن پوست یا چشم و خارش پوست
انسداد مجرای صفراوی
این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. مراقبت های فوری ممکن است لازم باشد.
- معمولاً به علت سنگ صفرا ایجاد می شود، اما ممکن است به علت آسیب به کبد یا کیسه صفرا، التهاب، تومور، عفونت، کیست یا آسیب کبدی نیز ایجاد شود.
- زردی پوست یا چشم، خارش شدید پوست بدون بثورات، مدفوع به رنگ روشن، ادرار بسیار تیره
- درد در سمت راست بالای شکم، حالت تهوع، استفراغ، تب
- انسداد می تواند عفونت جدی ایجاد کند که نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد
کم خونی سلول داسی شکل
- کم خونی سلول داسی شکل یک بیماری ژنتیکی از گلبول های قرمز خون است که باعث می شود آنها هلال ماه یا داسی شکل بگیرند.
- گلبول های قرمز داسی شکل مستعد گرفتار شدن در رگ های کوچک هستند که مانع رسیدن خون به قسمت های مختلف بدن می شود.
- سلولهای داسی شکل سریعتر از گلبولهای قرمز طبیعی شکل از بین می روند و منجر به کم خونی می شوند.
- علائم این بیماری شامل خستگی مفرط، رنگ پریدگی پوست و لثه، زردی پوست و چشم، تورم و درد دست و پا، عفونت های مکرر و بروز دردهای شدید در قفسه سینه، کمر، بازوها یا پاها است.
سرطان کبد
- سرطان اولیه کبد نوعی سرطان است که وقتی سلولهای کبدی سرطانی می شوند و رشد خارج از کنترل را شروع می کنند، رخ می دهد
- انواع مختلف سرطان اولیه کبد از سلولهای مختلف کبد تشکیل می شود
- ناراحتی شکمی، درد و حساسیت به خصوص در قسمت فوقانی شکم از علائم احتمالی است
- زردی پوست و سفیدی چشم از علائم دیگر است. مدفوع سفید و گچی، حالت تهوع؛ استفراغ؛ کبودی یا خونریزی به راحتی ضعف؛ و خستگی از دیگر نشانه ها هستند.
پانکراتیت حاد
این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. مراقبت های فوری ممکن است لازم باشد.
- این التهاب دردناک لوزالمعده معمولاً در اثر سنگ کیسه صفرا یا سواستفاده از الکل ایجاد می شود.
- درد ناگهانی مداوم و شدید در قسمت فوقانی شکم ممکن است از اطراف بدن به سمت پشت حرکت کند.
- درد هنگام خوابیدن به پشت بدتر می شود و هنگام نشستن یا خم شدن به جلو بهتر می شود.
- حالت تهوع و استفراغ ممکن است رخ دهد.
کم خونی همولیتیک خودایمن ایدیوپاتیک
این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. مراقبت های فوری ممکن است لازم باشد.
این گروه از اختلالات خونی نادر اما جدی زمانی اتفاق می افتد که بدن با سرعت بیشتری نسبت به تولید سلول های قرمز خون، آنها را از بین ببرد.
- این اختلالات ممکن است در هر مرحله از زندگی رخ دهند و به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شوند.
- تخریب گلبول های قرمز باعث کم خونی متوسط تا شدید می شود.
- علائم شامل افزایش ضعف و خستگی، تنگی نفس، رنگ پریدگی یا زردی پوست، ادرار تیره، ضربان قلب سریع، سردرد، درد عضلانی، حالت تهوع، استفراغ و درد شکم است.
واکنش ناسازگاری ABO
این وضعیت یک اورژانس پزشکی است. مراقبت های فوری ممکن است لازم باشد.
- این یک پاسخ نادر اما جدی و بالقوه کشنده به خون ناسازگار پس از انتقال خون است
- علائم در طی چند دقیقه از دریافت تزریق خون شروع می شوند
- این موارد شامل تب و لرز، مشکلات تنفسی، دردهای عضلانی، حالت تهوع است
- درد قفسه سینه، شکم یا کمر، خون در ادرار، زردی از دیگر علائم احتمالی است.
کم خونی همولیتیک ایمنی ناشی از دارو
- این زمانی اتفاق می افتد که یک دارو باعث شود سیستم ایمنی بدن (دفاع) بدن به اشتباه به گلبول های قرمز خون خود حمله کند.
- علائم ممکن است چند دقیقه تا چند روز پس از مصرف دارو رخ دهد.
- علائم این بیماری شامل خستگی، تیرگی ادرار، رنگ پریدگی پوست و لثه، ضربان قلب سریع، تنگی نفس، زردی پوست یا سفیدی چشم است
تب زرد
- تب زرد یک بیماری ویروسی جدی، بالقوه کشنده، شبیه آنفولانزا است که توسط پشه ها پخش می شود.
- این در مناطقی خاص از آفریقا و آمریکای جنوبی شیوع بیشتری دارد.
- با واکسیناسیون می توان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد، اگر در سفر به مناطق بومی ممکن است لازم باشد.
- علائم اولیه عفونت مانند علائم ویروس آنفلوانزا است؛ از جمله تب، لرز، سردرد، بدن درد و از دست دادن اشتها.
- در طی مرحله سمی عفونت، علائم اولیه ممکن است تا ۲۴ ساعت از بین بروند و سپس همراه با علائم کاهش ادرار، درد شکم، استفراغ، مشکلات ریتم قلب، تشنج، هذیان و خونریزی از دهان، بینی و چشم ها بازگردد.
بیماری ویل
- بیماری ویل یک فرم شدید از عفونت باکتریایی لپتوسپیروز است که کلیه، کبد، ریه ها یا مغز را تحت تأثیر قرار می دهد.
- این بیماری می تواند از طریق تماس با خاک یا آب آلوده یا ادرار، خون یا بافت حیواناتی که به این باکتری آلوده اند، منقبض شود.
- علائم بیماری ویل شامل حالت تهوع، کاهش اشتها، کاهش وزن، خستگی، تورم مچ پا، پا یا دست ها، تورم کبد، کاهش ادرار، تنگی نفس، ضربان قلب سریع و زردی پوست و چشم است.
علائم زردی
پوست و چشم های زرد رنگ زردی را مشخص می کند. در موارد شدیدتر، سفیدی چشم شما ممکن است قهوه ای یا نارنجی شود. همچنین ممکن است ادرار تیره و مدفوع کم رنگ داشته باشید.
اگر یک بیماری سلامتی زمینه ای مانند هپاتیت ویروسی مقصر زردی باشد، ممکن است علائم دیگری از جمله خستگی مفرط و استفراغ را تجربه کنید.
برخی از افراد وقتی دچار زردی پوست می شوند خود را اشتباه تشخیص می دهند. افرادی که مبتلا به زردی هستند معمولاً هم پوستی به رنگ زرد و هم چشمی به رنگ زرد دارند.
اگر فقط پوست زرد دارید، ممکن است به دلیل وجود بیش از حد بتا کاروتن در سیستم شما باشد. بتا کاروتن نوعی آنتی اکسیدان است که در غذاهایی مانند هویج ، کدو تنبل و سیب زمینی شیرین یافت می شود. مصرف بیش از حد این آنتی اکسیدان دلیل زردی نیست.
علل زردی
گلبول های قرمز قدیمی به کبد شما می روند، در آنجا تجزیه می شوند. بیلی روبین رنگدانه زردی است که در اثر تجزیه این سلولهای قدیمی ایجاد می شود. زردی هنگامی اتفاق می افتد که کبد بیلی روبین را به روشی که قرار است متابولیزه نکند.
ممکن است کبد شما آسیب دیده و نتواند این فرآیند را انجام دهد. گاهی اوقات بیلی روبین به راحتی نمی تواند به دستگاه گوارش شما برسد، جایی که به طور معمول از طریق مدفوع خارج می شود. در موارد دیگر، ممکن است بیلی روبین بیش از حد وجود داشته باشد که بخواهد یک باره وارد کبد شود یا تعداد زیادی گلبول قرمز در یک زمان در حال مرگ باشد.
زردی در بزرگسالان نشان دهنده موارد زیر است:
- سو مصرف الکل
- سرطان کبد
- تالاسمی
- سیروز (زخم کبد ، معمولاً به دلیل الکل)
- سنگ صفرا (سنگهای کلسترول ساخته شده از مواد چربی سخت شده یا سنگهای رنگی ساخته شده از بیلی روبین)
- هپاتیت A
- هپاتیت B
- هپاتیت C
- هپاتیت D
- هپاتیت E
- سرطان پانکراس
- کمبود G6PD
- انسداد صفراوی (مجاری صفراوی)
- کم خونی سلول داسی شکل
- پانکراتیت حاد
- واکنش ناسازگاری ABO
- کم خونی همولیتیک ایمنی ناشی از دارو
- تب زرد
- بیماری ویل
- سایر اختلالات خونی مانند کم خونی همولیتیک (پارگی یا تخریب گلبول های قرمز خون که منجر به کاهش تعداد گلبول های قرمز خون در گردش خون می شود ، که منجر به خستگی و ضعف می شود)
- واکنش نامطلوب به دارو یا مصرف بیش از حد دارو مانند استامینوفن (تیلنول)
زردی نیز در نوزادان تازه متولد شده به خصوص در نوزادانی که زودرس به دنیا می آیند یک اتفاق مکرر است. بیلی روبین ممکن است در نوزادان بیش از حد ایجاد شود زیرا کبد آنها هنوز کاملا رشد نکرده است. این بیماری به زردی شیر مادر معروف است.
آزمایشات و تشخیص
ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ابتدا آزمایش خون را برای تعیین علت زردی شما انجام می دهد. آزمایش خون نه تنها می تواند مقدار کل بیلی روبین در بدن شما را تعیین کند، بلکه به تشخیص شاخص های بیماری های دیگر مانند هپاتیت نیز کمک می کند.
آزمایش های تشخیصی دیگری ممکن است استفاده شود، از جمله:
آزمایشات عملکرد کبد، یک سری آزمایش خون که میزان پروتئین ها و آنزیم های خاص کبد را در هنگام سلامت و آسیب دیدن اندازه گیری می کند.
شمارش کامل خون (CBC)، تا ببینید آیا شواهدی از کم خونی همولیتیک دارید یا خیر
مطالعات تصویربرداری، که ممکن است شامل سونوگرافی شکم (استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا برای تولید تصاویر از اندام های داخلی شما) یا سی تی اسکن باشد.
نمونه برداری از کبد، که شامل برداشتن نمونه های کوچکی از بافت کبد برای آزمایش و بررسی میکروسکوپی است
شدت زردی نوزادان به طور کلی با آزمایش خون تشخیص داده می شود. با خاراندن انگشت شست نوزاد، یک نمونه خون کوچک گرفته می شود. اگر نتایج حاکی از زردی متوسط تا شدید باشد، متخصص اطفال درمان شما را توصیه می کند.
درمان زردی
زردی به خودی خود یک بیماری نیست بلکه علامت چندین بیماری زمینه ای احتمالی است. نوع درمانی که ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما برای زردی پیشنهاد می کند به علت آن بستگی دارد. ارائه دهنده خدمات بهداشتی شما علت زردی را درمان می کند، نه خود این علامت. با شروع درمان، پوست زرد رنگ شما به حالت طبیعی خود برمی گردد.
براساس بنیاد کبدی آمریکا ، بیشتر موارد زردی در نوزادان طی یک تا دو هفته برطرف می شود.
زردی متوسط به طور معمول با کمک نوردرمانی در بیمارستان یا خانه برای رفع بیلی روبین اضافی درمان می شود.
امواج نوری مورد استفاده در نوردرمانی توسط پوست و خون کودک شما جذب می شود. این نور به بدن کودک شما کمک می کند تا بیلی روبین را به مواد زائد دفع کند. حرکات مکرر روده با مدفوع مایل به سبز از عوارض جانبی رایج این روش درمانی است. این فقط بیلی روبین است که از بدن خارج می شود. فتوتراپی ممکن است شامل استفاده از پد روشن باشد، که تقلید از نور خورشید است و روی پوست کودک شما قرار می گیرد.
موارد شدید زردی با تزریق خون برای از بین بردن بیلی روبین درمان می شود.
دورنمای بیماری زردی
زردی معمولاً با درمان علت اصلی برطرف می شود. دورنمای بیماری زردی به شرایط کلی شما بستگی دارد. فوراً به پزشک خود مراجعه کنید زیرا زردی ممکن است نشانه ای از یک بیماری جدی باشد. موارد خفیف زردی در نوزادان تازه متولد شده به خودی خود و بدون درمان از بین می رود و هیچ مشکل کبدی پایداری ایجاد نمی کند.
منبع: سایت healthline.com
