به زبان ساده، سیستم اطلاعات مراکز درمانی به مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی اطلاق میشود که برای مدیریت داده‌های مراقبت‌های بهداشتی طراحی شده‌اند و به عنوان یک پایگاه داده متمرکز عمل می‌کنند و بسته به نوع آن‌ها تمام اطلاعات مربوط به بیماران، کارکنان ، پزشکان جمع آوری و… ذخیره میشود.
بنابراین متخصصان مراقبت‌های بهداشتی می‌توانند هر زمانی که میخواهند با مراجعه به اطلاعات درمانی بیمار، تشخیص سریع ارائه دهند.
باید در نظر داشت که سیستم اطلاعات مراکز درمانی حجم زیادی از اطلاعات مهم و حساس را مدیریت می‌کنند که امنیت این سیستم‌ها همواره دغدغه اصلی است.
در گذشته سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانها و مراکز درمانی، به صورت دستی و اداری بوده است که علاوه بر هزینه‌های زیاد ناشی از کاغذ بازی، خطا انسانی، مفقود شدن اطلاعات و داده‌ها و… تمامی روند اداری با سرعت و دقت پایین‌تری صورت می‌گرفت این مشکلات جامعه سلامت را به فکر طراحی سیستم‌های اطلاعات (Information Systems) انداخت.
هدف اصلی سیستم اطلاعات مراکز درمانی چیست؟
سازمان‌های مراقبت‌های بهداشتی همواره در حال تولید داده‌ها هستند که شامل داده‌های مربوط به حجم جراحی، مدت اقامت در بیمارستان، روند سلامت بیمار، بیمه و صورتحساب، هزینه‌ها و درآمدهای مرتبط با مراقبت از بیمار و موارد دیگر است.
هدف اصلی سیستم‌های اطلاعات سلامت کمک به سازمان‌ها در گرفتن این داده‌ها، تفسیر و استفاده عملی از آن است.
چرا استفاده از سیستم اطلاعات در مراکز درمانی اهمیت دارد؟
در زمینه پزشکی”اطلاعات و داده‌ها”، جان انسان‌ها که گرانبها‌ترین دارایی آن‌هاست را نجات می‌دهند!
و قراردادن سریع اطلاعات و داده‌های سلامت در اختیار کادر درمان به سیستم‌های اطلاعات مراکز درمانی بستگی دارد که تا چه اندازه به طور یکپارچه و هوشمند بتوانند مراقبت‌های بهداشتی را با فناوری اطلاعات ادغام کنند.
همچنین سیستم‌های اطلاعات مراکز درمانی می‌توانند آمار مربوط به بخش‌ها یا رویه‌های مختلف را برای تخصیص بهتر منابع سازمان‌ها تجزیه و تحلیل کنند؛ و از این بابت برای مدیران مراکز بسیار اهمیت دارند.
معرفی سیستم‌های اطلاعات در مراکز درمانی
۱.سیستم اطلاعات بیمارستان (Hospital Information System/HIS)
- تاریخچه راه‌اندازی HIS جهان
اولین سیستم جامع اطلاعات بیمارستانی در بیمارستان لیل فرانسه در سال ۱۹۸۳ دایر شد. این بیمارستان ۴هزار تخت خوابی که درون خود دو ایستگاه مترو دارد یکی از بزرگترین بیمارستان‌های اروپا است.
به موازات آن در سراسر اروپا، سیستم‌های جامع اطلاعات بیمارستانی متعددی بر مبنای استانداردهای مختلف طراحی و اجرا شد.
- تاریخچه راه‌اندازی HIS در ایران
ایده استفاده از سیستم اطلاعات بیمارستانی برای اولین بار در بیمارستان امام حسین شاهرود در اردیبهشت سال ۱۳۷۸ بوجود آمد.
در شروع کار با چندین دانشگاه علوم پزشکی در کشور که گفته می‌شد از کامپیوتر در بیمارستانها استفاده می‌کنند تماس برقرار شد و کارشناسان دانشکده علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شاهرود به چندین شهر کشور سفر و از این بیمارستانها بازدید کردند و تجربه‌های لازم بدست آمد. نابع اطلاعاتی خارجی مورد بررسی قرار گرفت و تایید شد که HIS در بسیاری از کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه با موفقیت اجرا شده و دست آوردهای مطلوبی به همراه داشته است و در مجموع تصمیم بر اجرای این پروژه گرفته شد و در نیمه اول سال ۱۳۷۹ بستر سخت افزاری ( شامل: کابل کشی، تعیین موقعیت ایستگاه‌های کاری، نصب هاب و سوئیچ‌ها، سرورها و تأمین کامپیوترهای مورد نیاز) اجرا شد همچنین پیشنهاد پایلوت شدن این مرکز به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارائه شد که مورد تصویب قرارگرفت. پس از برگزاری چند جلسه مقدماتی قرارداد اجرای سیستم منعقد و نصب نرم افزار از ۲۸/۶/۱۳۷۹ آغاز شد و مراحل مختلف آن به ترتیب و بر اساس برنامه زمان بندی شده به اجرا درآمد.
سیستم اطلاعات بیمارستان (Hospital Information System/HIS)چیست؟
سیستم اطلاعات بیمارستانی(Hospital Information System/HIS) ، یک سیستم یکپارچه و جامع است که برای مدیریت حوزه‌های مالی، اداری، بالینی بیمارستانها توسعه یافته است. در حقیقت بیمارستانها از سیستم‌های اطلاعات استفاده می‌کنند تا داده‌ها را در اکثر بخشهای مراقبت بهداشتی از جمله: مالی، بستری، اتاق عمل، پرستاری، رادیولوژی، بالینی، آزمایشگاهی و… به طور مؤثر مدیریت کنند.
HIS به صورت کلی، متشکل از دو سیستم گسترده است :
- سیستم مراقبت از بیمار
- سیستم اطلاعات مدیریتی
تقسیم بندی HIS در این دو دسته گسترده، مفهومی است. می‌توان گفت سیستم اطلاعاتی که از فعالیت‌های اداری، منابع انسانی، تسهیلات و فعالیت‌های مدیریت هتلینگ پشتیبانی می‌کند، تحت سیستم اطلاعات مدیریت قرار می‌گیرد.
و سیستم‌های اطلاعاتی که برای عملکرد مراقبت از بیماران است یعنی فعالیت اصلی کسب و کار بیمارستان ، تحت سیستم اطلاعات مراقبت از بیمار است.
۲.سیستم اطلاعات کلینیک (Clinical Information System/CIS)
سیسیتم ذخیره‌سازی و جمع‌آوری اطلاعات در مراکز کلینیکی است که می‌تواند بخش های مختلفی را در بر بگیرد از جمله: اطلاعات مراجعه کنندگان، سرویس‌های دریافتی بیماران، اطلاعات پزشکان و پرستاران، پذیرش کلینیک و…را در پایگاه داده خود ذخیره کرده و در مواقع نیاز، آن را پردازش نماید.
در حقیقت سیستم اطلاعاتی بالینی (CIS)، مراقبت مستقیم از بیمار را تسهیل می‌کند؛ فعالیت‌هایی که در آن ارائه دهندگان مراقبت‌ها پزشکان و پرستاران هستند ولی علاوه بر آن‌ها متخصصین تغذیه، روانشناسان بالینی، داروسازان بالینی، میکروبشناسان بالینی، رادیولوژیست، آندوسکوپیست‌ها، بینایی سنج‌ها، شنوایی سنج‌ها و غیره هم نقش دارند. یک CIS خوب کمک و راهنمایی برای کلینیسین‌ها برای انجام کارشان در کنار اخذ داده‌های مربوطه ایجاد می‌کند.
CIS هم یک راه حل ساده و کم هزینه در مقایسه با روش‌های سنتی است!
۳.سیستم اطلاعات رادیولوژی(Radiology Information System/RIS)
سیستم اطلاعات رادیولوژی(RIS) یک سیستم پایگاه داده پیچیده است که متخصصان پزشکی رادیولوژی از آن برای پیگیری اطلاعات بیمار و پرونده‌های تصویری عظیم که به طور معمول در طول تشخیص و درمان ایجاد می‌شوند، استفاده می‌کنند. RIS نوعی خاص از پرونده الکترونیکی سلامت یا سیستم EHR است، که به طور خاص برای استفاده در رادیولوژی طراحی شده است. شما از آن برای دسترسی به داده‌های بیمار و همچنین توزیع آن‌ها استفاده می‌کنید.
پیاده‌سازی RIS به کارکنان شما کمک می‌کند تا با دقت بیشتری کار کنند. این امر باعث کاهش خطاهای پزشکی و اشتباهات رونویسی در نمودارها شده و در عین حال، به شما در تشخیص‌های برجسته تر کمک می‌کند. سیستم‌های اطلاعاتی رادیولوژی نیز برای هماهنگی مراقبت در مرزهای خدماتی بسیار مهم هستند.
با استفاده از یک سیستم اطلاعات رادیولوژی، شما می‌توانید چندین عملکرد را در یک سیستم جامع ادغام کنید، اقدامات اضافی را حذف کنید و کارایی کارکنان خود را با دسترسی راحت‌تر به داده‌های مهم افزایش دهید.
RIS از ثبت‌نام و زمانبندی گرفته تا صورتحساب و گزارش نتایج، عملیات را ساده می‌کند تا کارکنان شما بتوانند به بیماران بیشتری رسیدگی کنند.
سخن آخر
شما به عنوان شخص تصمیم گیرنده برای تهیه سیسیتم اطلاعات مرکزتون چه مواردی را در نظر می‌گیرید؟
تعدادی از ویژگی‌های مهمی که باید سیستم‌های اطلاعات مراکز درمانی داشته باشند:
- مدیریت درآمد را آسان کند.
- باعث افزایش تصمیم‌گیری بالینی شود.
- باعث پیشرفت فنی بیمارستان و مراکز درمانی شود.
- امنیت داده‌ها را تضمین کند (دارای گواهی‌های امنیت باشد )
- بتوانید خطاهای سیستم را حذف کنید و هر جزئیات را درلحظه کنترل کنید.
- قابلیت بازیابی اطلاعات را داشته باشد.
- باعث افزایش کارایی و مراقبت از بیمار شود.
- و از همه مهم‌تر قابلیت برقراری ارتباط با سایر سامانه‌های موجود در مرکز درمانی را داشته باشد زیرا یکپارچگی اطلاعات و داده‌ها در تمامی بخشهای مرکز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
