با پیشرفت علم، روش‌ها و تجهیزات پزشکی جدید به خدمت پزشک و بیمار آمده‌اند. با استفاده از امکانات جدید، مشاهده اجزاء داخلی و تشخیص بیماری دقیق‌تر صورت می‌گیرد. یکی از روش‌های جدید و پرکاربرد پزشکی ام آر آی است که در مرکز ام آر آی انجام میشود. درواقع ام آر آی یک روش پیشرفته در تصویربرداری پزشکی است. در مرکز ام آر آی، تصاویر بسیار دقیق و واضح از اندامهای داخلی بدن گرفته میشود. این تصاویر به پزشک در شناسایی و تشخیص بیماری اندامهای داخلی کمک میکند.
در این نوشتار شما با مراکز ام آر آی آشنا می‌شوید. مطالب عنوان‌شده تمامی ابهامات ذهنی شما راجع به یک مرکز ام آر آی را برطرف می‌سازد. از اینکه در این مقاله ما را همراهی می‌کنید، سپاسگزاریم.
مرکز ام آر آی ؛ طرز کار ام آر آی
ام آر آی یا MRI مخفف کلمه (Magnetic Resonance Imaging) به معنای تصویربرداری با تشدید مغناطیسی است.
دستگاه ام آر آی لوله است که توسط آهن‌ربای دایره‌ای شکل دوار احاطه شده است. یک میدان مغناطیسی توسط آهن‌ربا ایجاد میشود. بیمار با قرار گرفتن در داخل دستگاه، در معرض یک میدان مغناطیسی قوی قرار می‌گیرد. تاثیر میدان مغناطیسی بر بافتهای بدن موجب میشود که محور چرخش هسته تمام اتم‌های بافت هدف که عکسبرداری میشود، در راستای میدان مغناطیسی خارجی قرار گیرد.
سپس امواج رادیویی خاصی هم به سوی بدن بیمار تابیده میشود. امواج رادیویی ساطع شده با طول موج‌های مختلف سطح نمونه‌ای را که در حال عکسبرداری از آن هستند، جاروب می‌کنند.
پس از قطع تابش امواج رادیویی، محور چرخش پروتون‌های اتم‌های هسته بافت هدف به حالت اولیه که در راستای میدان مغناطیسی خارجی بود، بر‌می‌گردند. با برگشت محور چرخش به حالت اولیه، امواج الکترومغناطیسی با بسامد رادیویی تابیده میشود. این امواج توسط سیم‌پیچی به نام کوبل در دستگاه ام آر آی دریافت می‌شوند. امواج دریافتی توسط این سیم پیچ به جریان الکتریکی تبدیل می‌شوند.
جریان‌‌های الکتریکی دریافت شده، تقویت می‌شوند و بهعنوان سیگنال‌های ام آر آی به رایانه انتقال داده می‌شوند. این داده‌ها که به رایانه منتقل شدهاند با استفاده از سیستمی به نام فوریه به تصاویر تبدیل می‌شوند. به این ترتیب تصاویر دقیقی از سطح نمونه یا اندامهای هدف تهیه میشود. این تصاویر روی مانیتور دستگاه مشاهده میشود. در صورت نیاز این امکان وجود دارد که این تصاویر چاپ هم شوند. تمامی تصاویر ام آر آی را که در مراکز درمانی و مطب‌ها دست بیماران می‌بینید، با استفاده از این روش در مرکز ام آر آی تهیه شدهاند.
در مرکز ام آر آی تصاویر از کدام اندام‌ها تهیه می‌شوند؟
ام آر آی با توجه به اینکه روش بی‌خطری است، امروزه بسیار پرکاربرد است و جایگزین بسیاری از روش‌های تشخیصی قبلی شده است. در اینجا به چند نمونه از موارد مورد استفاده ام آر آی اشاره میشود.
ام آر آی مغز
ام آر آی مغز برای تشخیص و شناسایی بسیاری از بیماریهای ناحیه سر و گردن به‌کار می‌رود. تصاویر سر، گردن، مغز، چشم و گوش با استفاده از دستگاه ام آر آی مغز انجام میشود. تشخیص پارگی و جا‌به‌جایی دیسک‌های بین ستون مهره‌ها، تومورهای مغزی، خونریزی‌های مغزی، ضربه‌ها و تومورهای نخاعی با استفاده از ام آر آی انجام میشود. در این روش تصاویر دقیقی تهیه میشود که پزشک به‌طور دقیق و جرئی بافت مورد نظر را مشاهده و مشکل بیمار را شناسایی میکند.
برای بررسی سکته‌های مغزی، استفاده از ام آر آی دقیق‌‌ترین روش است. مشکل بیمارانی که دچار اختلال دوبینی شده با استفاده از تصاویر ام آر آی به‌راحتی شناسایی میشود.
در مواقعی که تشخیص و شناسایی دقیق با استفاده از سی تی اسکن امکان‌پذیر نبوده، از این روش به عنوان روش دقیق‌تر برای شناسایی استفاده میشود. ام آر آی نسبت به سی تی اسکن روش دقیق‌تری است.
ام آر آی ستون مهره‌ها
در مواردی که فرد دچار بیرون‌زدگی یا تورم غیرعادی دیسک و تنگی کانال ستون مهره‌ها شده است از ام آر آی ستون مهره‌ها در مرکز ام آر آی استفاده میشود. در بیمارانی که تحت عمل جراحی ستون مهره‌ها قرار گفته‌اند، این روش بهترین روش شناسایی علت برگشت بیماری و مشکلات در بیمار است.
ام آر آی حفره شکم
در برخی موارد سی تی اسکن و اولتراسون نیاز پزشک را در شناسایی علت بیماری و مشکل بیمار برطرف نمی‌سازد، در این موارد از ام آر آی حفره شکم استفاده میشود.
ام آر آی این قسمت از بدن عمدتا مربوط به بیماری در کبد، غدد فوق کلیوی و پانکراس میشود.
ام آر آی ویژه دستگاه گردش خون
MRA نوعی MRI ویژه مشاهده رگ‌ها و دستگاه گردش خون است. این نوع تصاویر ام آر آی، ویژه قلب، رگ و دستگاه گردش خون است. وضعیت رگ‌ها با استفاده از این روش تصویربرداری بررسی میشود. رگ‌های مرتبط با گردن و رگ های محوطه شکم با استفاده از ام آر آی ویژه دستگاه گردش خون مورد بررسی قرار می گیرند.
ام آر آی استخوان و مفاصل
بیماریهای استخوان و مفاصل از جمله شایع‌ترین مشکلات در بین افراد جامعه هستند. در ام آر آی استخوان و مفاصل حتی بافتهای نرم متصل به آن‌ها مورد تصویربرداری قرار می‌گیرند. وضعیت تاندون‌ها، رباط‌‌‌ها، عضلات و غضروف‌‌ها با استفاده از ام آر آی بررسی می‌شوند.
تصویربرداری با استفاده از دستگاه ام آر آی، استخوان و مفاصل کمی هزینه‌بردار است. تفسیر تصاویر تهیه شده در این زمینه نیز به زمان بیشتری احتیاج دارد. اما روش تشخیصی بسیار مؤثری برای بیماریهای استخوان و مفاصل است.
کاربرد ام آر آی در رابطه با بیماریهای زنان
مراجعه خانوم‌ها به منظور شناسایی و تشخیص بیماریهای زنان، به مراکز ام آر آی در دو حالت انجام میشود.
ام آر آی یک روش برای ارزیابی بیماری
در شرایطی که تشخیص سرطان پستان در خانوم ها قطعی شده است، مراجعه به مرکز ام آر آی به توصیه پزشک برای تعیین اندازه تومور، جستجوی تومورهای دیگر و بررسی وجود یا نبود تومور در پستان دیگر انجام میشود.
ام آر آی به عنوان یک روش تشخیصی یا ام آر آی غربالگری
در برخی از زنان که در معرض ابتلای به سرطان پستان هستند، ام آر آی به همراه ماموگرافی نوعی روش غربالگری برای شناسایی سرطان پستان است. البته ام آر آی به تنهایی روش غربالگری مناسبی نیست؛ زیرا ممکن است برخی از تومورهایی که با ماموگرافی امکان شناسایی دارند با استفاده از ام آر آی شناخته نشوند. از طرفی ام آر آی ممکن است برخی موارد را که سرطان نیستند هم به عنوان سرطان شناسایی کند و باعث ایجاد نگرانی هایی شود. در این موارد نیاز به بررسی های بیشتر است.
بررسی های بیشتر توسط نمونه‌برداری‌ها و آزمایشات اضافی صورت می‌گیرد و بیمار مجبور به هزینه‌های اضافی میشود. به همین دلیل ام آر آی معمولا بهعنوان یک روش غربالگری در شناسایی سرطان پستان در خانوم‌ها روش مناسبی نیست.
بنابراین مراجعه خانوم‌ها به مرکز ام آر آی، عمدتا در بررسی ابعاد و تعداد تومورهای سرطانی است.
چگونه در مرکز ام آر آی بهترین نتیجه حاصل میشود؟
ام آر آی یک روش تشخیصی بسیار دقیق و پرکاربرد است که جایگزین بسیاری از روش‌های تشخیصی قبلی شده است. وجود برخی شرایط، باعث میشود که وقتی به مرکز ام آر آی مراجعه می‌کنید، بهترین نتیجه حاصل شود.
دستگاهی استاندارد، مجهز به نرم‌افزارها تخصصی
با پیشرفت تکنولوژی، شرکت‌های سازنده دستگا‌ه‌ها و تجهیزات پزشکی بیکار ننشسته‌اند. دستگاه‌های پیشرفته و مجهز به تکنولوژی روز، مدام وارد بازار می‌شوند. نقش دستگاه در تهیه تصاویری ام آر آی با کیفیت بسیار زیاد است.
بررسی کیفیت دستگاه‌های ام آر آی از تخصص بیمار خارج است. مشورت با پزشک و تجربه‌ای که پزشک در این زمینه دارد، به شما در این زمینه کمک میکند.
علاوه بر این، به روز بودن نرم‌افزارهایی که در رایانه دستگاه، امواج الکترومغناطیسی را به تصاویر تبدیل می‌کنند، دیگر نکته مهمی است که در کیفیت تصاویر تهیه شده نقش زیادی دارد.
رعایت پروتکل‌های تهیه شده بر اساس منابع علمی و نظرات کارشناسان
برای ورود به اتاق ام آر ای و تهیه تصاویر رعایت برخی نکات ضروری است. رعایت این نکات در کیفیت نتیجه‌ای که حاصل میشود، تاثیرگذار است.
نیروی انسانی مجرب و حرفه‌ای
استفاده از رادیولوژیست‌های حرفه‌ای و متبحر در مرکز ام آر آی نیز در تهیه تصاویری با کیفیت و دقیق که نظر پزشک را تأمین کند، نقش موثری دارد.
توصیه‌هایی برای مراجعه کنندگان به مرکز ام آر آی
عملکرد دستگاه ام آر آی به گونه‌ای است که بیمار در معرض میدان مغناطیسی قرار می‌گیرد. بنابراین تمامی اجسام فلزی در این میدان مغناطیسی به حرکت درمی‌آیند. با توجه به حساسیت موضوع، توصیه‌هایی برای مراجعه‌کنندگان به مراکز ام آر آی ا میشود.
در این موارد حتما پرسنل مرکز ام آر آی را در جریان بگذارید!
در صورتی که در بدن بیمار حلزون گوش، باتری قلب، پلاتین، سمعک، دریچه مصنوعی قلب، تیر و ترکش و شنت فلزی مغز، خالکوبی و تاتو استفاده شده است، ضروری است که پرسنل مرکز ام آر آی یا مسئول رادیولوژیست را قبل از ورود به اتاق ام آر آی در جریان بگذارد.
اجسام ممنوعه در اتاق ام ار آی!
- تلفن همراه؛
- پول و کارت اعتباری؛
- سمعک؛
- ساعت و جواهرات؛
- کلید؛
- سوئیچ؛
- سکه؛
- قلم؛
- گیره‌های مو؛
- لباس‌هایی که حاوی دکمه، زیپ و قلاب باشند.
بدون لنز و آرایش برای ام آر آی اماده شوید!
استفاده از لنز در چشم و آرایش صورت نیز در اتاق ام آر آی ممنوع است. در برخی از لوازم آرایشی از فلزات استفاده شده است. بنابراین امکان دارد که این مواد نسبت به میدان مغناطیسی ایجاد شده در اتاق ام آر آی عکس العمل نشان دهند.
حساسیت‌های دارویی و غذایی را به مسئولین مرکز اطلاع دهید
در برخی موارد برای تهیه تصاویر مورد نیاز، به دستور پزشک ماده حاجب درون سیاهرگ‌های بیمار توصیه میشود. ممکن است بدن بیمار نسبت به این مواد حساسیت داشته باشد، بنابراین تمامی موارد حساسیت خود را قبل از انجام مقدمات و تزریق مواد اطلاع دهید. به‌ویژه حساسیت به ید یا گادولینیوم اهمیت دارد.
بیماریهای زمینهای را به تکنسین ام آر ای اطلاع دهید
گاهی برای انجام ام آر آی به تشخیص پزشک نیاز به بیهوشی بیمار است. در این موارد باید بیمار ناشتا بوده و بیهوش شود. ضمن رعایت مدت زمانی که باید ناشتا باشید، تمامی بیماریهای زمینهای خود را به مسئولین و تکنسینهای مرکز اطلاع دهید. در صورتی هم که باردار هستید، باید به مسئول مربوطه اطلاع دهید.
آمادگی صدای بلند دستگاه را داشته باشید
تحمل صدایی که هنگام تصویربرداری شنیده میشود، برای برخی افراد مشکل است. لازم است بیمار آمادگی این شرایط را داشته باشد. قرار دادن پنبه در گوش یا محافظهای خاص تحمل این صدا را راحتتر میکند.
چگونه یک مرکز ام آر آی خوب را شناسایی کنم؟
بهترین روش برای شناسایی بک مرکز ام آر آی خوب، تحقیق و پرسش از پزشک مربوطه است. پزشکی که برای شما ام آر آی را تجویز کرده است، این امکان را دارد که چندین مرکز ام آر آی با کیفیت و مناسب را به شما معرفی کند.
معمولا مراکز درمانی که به آنجا مراجعه می‌کنید، لیستی از دیگر مراکز درمانی مورد نیاز شما دارند. به عنوان مثال همان مرکز درمانی که مراجعه کرده‌‌اید و پزشک آن مرکز به شما تهیه تصویر ام آر آی را توصیه کرده است، دیگر مسئولین درمانگاه به شما در پیدا کردن مرکز ام آر آی خوب کمک می‌کنند.
جستجو در صفحات مجازی، مشاهده نظرات کاربران و پرس و جو از دوستان از دیگر روش‌های شناسایی یک مرکز ام آر آی خوب است.
نتیجه گیری
ام آر آی یک روش تصویربرداری دقیق و بی‌خطر است که در هر سنی از کودکان تا افراد سالخورده مورد استفاده قرار می‌گیرد. شناسایی و تشخیص مشکلات در تمام اندامهای بدن با استفاده از این دستگاه امکان‌پذیر است. در یک مرکز ام آر آی خوب، از دستگاه‌های باکیفیت مطلوب و مجهز به نرم‌افزارهای تخصصی استفاده میشود. نقش تکنسین و رادیولوژیست متبحر و کارآزموده در نتیجه حاصل از تصویربرداری قابل چشم پوشی نیست.
رعابت پروتکل‌ها قبل از انجام ام آر آی بسیار مهم است. عدم رعایت این نکات، خطراتی برای بیمار در پی دارد. ورود اشیاء فلزی به هر شکلی به اتاق ام آر ای ممنوع است. در صورت وجود بیماریهای زمینهای یا حساسیت به مواد دارویی و غذایی خاص، ضروری است که به تکنسین مرکز ام آر آی اطلاع داده شود. استفاده از اشیاء فلزی که به هر شکلی در بدن کار گذاشته شده اند مانند پلاتین، حلزون گوش و باتری قلب حتما باید به اطلاع مسئولین مرکز رسانده شود.
پزشک شما بهترین کمک را به شما در شناسایی یک مرکز ام آر آی خوب خواهد کرد. شما این امکان را دارید که از او در این زمینه کمک بگیرید.
