در تصویربرداری Panoramic dental x-ray، از دوز بسیار اندک تشعشعات یونیزه شده برای گرفتن تصویر کل دهان در یک عکس استفاده می‌شود. این عمل معمولا توسط دندانپزشکان و جراحان دهان و دندان در معاینات روزمره انجام گرفته و می‌توان از آن در برنامه‌ریزی برای درمان دندان‌های مصنوعی، براکت‌ها، کشیدن دندان و ایمپلنت استفاده کرد.

این آزمایش به آمادگی خاصی نیاز ندارد و تنها در صورت بارداری، آن را با پزشک خود درمیان بگذارید. هرگونه جواهر، عینک یا شی فلزی که توانایی ایجاد اختلال در تصویربرداری داشته را از خود جدا کنید. از شما خواسته می‌شود پیش بند سربی به تن کنید تا از باقی قسمت‌های بدن در برابر اشعه محافظت شود.

تصویربرداری Panoramic چیست؟

رادیوگرافی Panoramic، که به آن اشعه ایکس Panoramic نیز می‌گویند، یک معاینه دهان و دندان دو بعدی (2D) با اشعه ایکس بوده که تصویر کل دهان شامل دندان‌ها، فک بالایی و پایینی، ساختار اطراف و بافت نرم را در قالب یک تصویر ثبت می‌کند.

فک ساختاری قوسی شکل شبیه به نعل اسب دارد. با این حال تصویربرداری Panoramic تصویری تخت از آن ارائه کرده که معمولا جزئیات استخوان‌ها و دندان‌ها را نمایان می‌کند.

اشعه ایکس (رادیوگرافی) یک شیوه معاینه پزشکی غیر تهاجمی‌ است که به پزشکان در تشخیص و درمان بیماری‌ها کمک می‌کند. تصویربرداری با این اشعه شامل در معرض قرار دادن قسمتی از بدن در برابر مقدار اندکی از امواج یونیزه شده است تا تصاویری از داخل بدن به دست آید. تصویربرداری با اشعه ایکس قدیمی ترین و مورد استفاده قرار گرفته ترین تصویربرداری پزشکی می‌باشد.

برخلاف دستگاه تصویربرداری دهانی سنتی که آشکارساز یا فیلم دستگاه در داخل دهان قرار گرفته، در دستگاه Panoramic فیلم در داخل خود دستگاه است.

این روش بیشتر در چه مواردی کاربرد دارد؟

اسکن Panoramic توسط دندانپزشکان و جراحان دهان و دندان در معاینات روزانه استفاده شده و وسیله تشخیصی مهمی است. چرا که به نسبت اسکن‌های دهان و دندان سنتی ناحیه بیشتری را تحت پوشش قرار داده و اطلاعات ارزشمندی درباره وضعیت سینوس‌های فک بالا، وضعیت قرارگیری دندان‌ها و دیگر ناهنجاری‌های استخوانی ارائه می‌دهد.

همچنین این اسکن م‌ تواند مشکلات پزشکی زیر را آشکار سازد:

• بیماری پریودنتال پیشرفته
• کیست در استخوان‌های فک
• تومورهای فکی و سرطان دهان
• دندان‌های نهفته شامل دندان عقل
• اختلالات فکی (که تحت عنوان اختلالات مفصل گیجگاهی فکی TMJ نیز شناخته می‌شود.)
• سینوزیت

چگونه برای انجام این اسکن آماده شوید؟

اسکن Panoramic احتیاج به آماده سازی خاصی ندارد. از شما درخواست می‌شود پیش بند سربی به تن کنید تا باقی قسمت‌های بدن از پرتوهایی که ممکن است از پرتوافکن پراکنده شوند، محافظت شود. همچنین از شما می‌خواهند که هرگونه جواهرات، عینک یا شی فلزی ای که می تواند در تصویر اختلال ایجاد کند را از قسمت مورد عکس برداری جدا کنید.

زنان همواره باید دندانپزشک یا جراح خود را از احتمال بارداری خود مطلع سازند. بسیاری از اعمال تصویربرداری به دلیل قرار ندادن جنین در معرض امواج، به هنگام دوران بارداری انجام نمی‌شوند. اما اگر انجام تصویربرداری با اشعه ایکس یک ضرورت محسوب شده، اقدامات لازم برای به حداقل رساندن قرارگیری جنین در معرض امواج، انجام می‌شود.

این دستگاه از چه شمایلی برخوردار است؟

دستگاه تصویربرداری Panoramic شامل دو قسمت می‌شود. یک تیوب اشعه ایکس در یک سمت و یک آشکارساز یا فیلم در سمتی دیگر واقع شده‌اند. وضعیت سر بیمار با ساکن قراردادن پیشانی، چانه و اطراف آن، تنظیم می شود. ممکن است از یک مسدود کننده گزش استفاده شده تا دهان برای تصویربرداری واضح تر اندکی باز باشد.

این روش چگونه عمل می کند؟

امواج اشعه ایکس، نوعی از موج مانند نور و امواج رادیویی بوده و از بیشتر اجسام از جمله بدن نیز عبور می‌کند. هنگامی که با دقت بر روی قسمت مورد معاینه تنظیم شد، دستگاه انفجار کوچکی از امواج اشعه ایکس تولید می‌کند؛ این امواج از بدن عبور کرده و در فیلم عکاسی یا آشکارسازی مخصوص ثبت می‌شوند.

در طول معاینه Panoramic، تیوب اشعه ایکس نیم دایره وار به دور سر بیمار، از یک سمت فک تا سمت دیگر آن، می‌چرخد.

بر خلاف اتکا بر شیوه قرارگیری فیلم در دهان، دستگاه اسکن Panoramic امواج را از درون بیمار به سمت فیلم یا آشکارسازی که در سمت مخالف تیوب قرار داشته، عبور می‌دهد.

بیشتر تصاویر ثبت شده، فایل‌های دیجیتالی بوده و به صورت الکترونیکی نیز ذخیره می‌شوند. این تصاویر ذخیره شده به منظور تشخیص و کنترل بیماری به راحتی قابل دسترسی هستند.

همچنین این فرمت دیجیتالی به دندانپزشک این اجازه را داده تا با ایجاد تغییرات در کنتراست، روشنایی و تاریکی تصاویر، دید بهتری به برخی از ساختارها و بافت‌ها داشته باشد در حالی که در تصاویر ثبت شده روی فیلم هیچ تغییری نمی‌توان ایجاد کرد.

این شیوه چگونه اجرا می‌شود؟

در ابتدا در وسط یونیت قرار گرفته و تکنسین با دقت سر شما را تغییر وضعیت داده و محکم می‌کند. یونیت را می‌توان با توجه به شرایط بیمار به صورت ایستاده یا مناسب برای افراد روی ویلچر تنظیم کرد. یک ضد گزش در دهان قرار داده شده تا از تراز شدن دندان‌ها اطمینان حاصل شود. برای دستیابی به تصویری واضح، قرارگیری صحیح سر و دندان‌ها اهمیت دارد.

از شما درخواست می‌شود هنگامی که دستگاه نیم دایره وار به دور سر چرخیده و تصویربرداری می‌کند، از جای خود تکان نخورید. این عمل در کل بین ۱۲ تا ۲۰ ثانیه به طول می‌انجامد.

در طول و بعد از انجام عمل چه چیزی را تجربه خواهید کرد؟

اسکن Panoramic بی درد، سریع و آسان در اجرا بوده و در بیمارانی که رفلکس حلقی حساس داشته باشند، به جای تصویربرداری دهانی تجویز می‌شود.

مزایای آن در مقابل خطرات چیست؟

مزایا

• بعد از یک اسکن اشعه ایکس، امواجی در بدن بیمار باقی نمی‌ماند.
• معمولا اشعه ایکس در محدوده تشخیصی معمول این آزمایش، عوارض جانبی به همراه ندارد.
• با توجه به آنکه در تصویربرداری Panoramic احتیاجی به قرار دادن فیلم در دهان وجود نداشته، می‌توان از آن برای کودکان خیلی کوچک نیز استفاده کرد.

خطرات

• زنان همواره باید در صورت احتمال وجود بارداری، آن را با دندانپزشک یا جراح خود درمیان بگذارند.

محدودیت‌های اسکن Panoramic چیست؟

اسکن Panoramic اطلاعات دقیق و با جزئیاتی از هر دندان و بافت نرم مانند عضلات ارائه نداده و به طور کلی از آن برای ارزیابی اولیه استخوان و دندان‌ها استفاده می‌شود. با توجه به قوس دار بودن دهان، تصویر ایجاد شده توسط اسکن Panoramic می‌تواند اندکی تار بوده که در نتیجه آن اندازه گیری‌های دقیق دندان‌ها و فک را غیرممکن می‌سازد. اگر دندانپزشک و یا جراح شما نیازمند اطلاعات بیشتری بود، باید اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) و یا حتی Dental Cone Beam CT را تجویز کند.

 

منبع: radiologyinfo.org