وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی یکی از نگرانی‌های بسیاری از افراد است. درواقع اگر جراحی‌های متعددی انجام داده باشید، به احتمال زیاد قطعات فلزی متفاوتی نیز در بدن شما وجود دارد. همین امر سبب می‌شود که تصویربرداری ام‌آر‌آی به چالش بزرگی برای این دسته از افراد تبدیل شود.
می‌پرسید چرا؟ دستگاه ام‌آر‌آی درواقع یک آهنربای غول‌پیکر است. به همین دلیل به همراه داشتن قطعات فلزی در این دستگاه به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. در این مقاله بیشتر با دستگاه ام‌آر‌آی آشنا می شوید. به این ترتیب درک بهتری از نحوه عملکرد این دستگاه‌ها و مواد ممنوعیت آن پیدا می کنید.
دستگاه ام‌آر‌آی بدن چیست؟
برای درک بهتر این موضوع که آیا وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی مضرر است یا خیر ابتدا باید بدانید که دستگاه ام آر آی چیست و چه کاربردی دارد. ام‌آر‌آی دستگاه تصویربرداری آهن‌ربایی است که به یاری میلیون‌ها نفر آمده است. این دستگاه با ثبت تصاویری از بافت‌های داخلی بدن به شناسایی مشکلات داخلی بدن کمک می کند. آهنربای موجود در دستگاه آسیبی به فرد نمی‌رساند و افرادی که از این دستگاه استفاده می کنند، با مشکلی روبه‌رو نمی‌شوند.
اما به دلیل استفاده از آهنرباهای عظیم در این دستگاه افراد باید اقدامات متعددی را انجام دهند. افرادی که به این مراکز تصویربرداری مراجعه می کنند، باید مواردی را در نظر بگیرند. زنان باردار و افرادی که از ایمپلنت استفاده کرده‌اند، باید پیش از انجام ام‌آر‌آی با پزشک خود مشورت کنند. اینطور که به نظر می‌رسد ایمپلنت‌هایی که در بدن شما قرار دارند، چندان سنخیتی با این دستگاه‌ها ندارند و ممکن است مشکلاتی را برای شما به همراه داشته باشند.
نمونه‌هایی از ایمپلنت‌هایی فلزی و قطعاتی که نباید وارد ام‌آر‌آی شوند
زمانی که صحبت از ایمپلنت‌های فلزی به میان می‌آید، منظور هر قطعه فلزی است که در درون بدن انسان تعبیه شده است. غالبا این قطعات به دنبال جراحی‌های قبلی و مشکلاتی که در سلامتی فرد وجود داشته است، در بدن فرد جایگذاری می شوند. برخی از ایمپلنت‌های رایج در بدن انسان ایمپلنت‌های دندانی، مفاصل مصنوعی، چشم‌های مصنوعی، سیم‌ها و صفحات فلزی است. تمام این موارد در دسته‌بندی ایمپلنت‌های فلزی جای می گیرند.
البته اشاره به این نکته نیز حائز اهمیت است که تنها به دلیل یک قطعه فلزی از انجام ام‌آر‌آی محروم نمی‌شوید. شما باید مسئولان دستگاه ام‌آر‌آی را از وجود هرگونه ایمپلنتی در بدن خود آگاه کنید. از طرفی بسیاری از پزشکان همچنان بر سر استفاده از ایمپلنت‌های تیتانیومی اختلاف نظر دارند. هنوز مشخص نیست که استفاده از این ایمپلنت‌ها در دستگاه‌های ام‌آر‌آی چه عوارضی را در پی دارد. در ادامه با برخی از انواع ایمپلنت‌ها و عوامل خارجی آشنا می شوید که نباید وارد دستگاه ام‌آر‌آی شوند.
ایمپلنت تیتانیومی
تیتانیوم سی سال است که به عنوان ماده‌ای برای ساخت ابزارهای پزشکی به کار برده می شود. امروزه کاربرد این ماده به اندازه‌ای افزایش داشته است که گویا نمی‌توان ماده دیگری را به‌عنوان جایگزین برای آن در نظر گرفت. تیتانیوم خصوصیات غیر‌مغناطیسی دارد که آن را به گزینه‌ای ایمن و سازگار برای اسکن‌های ام‌آر‌آی تبدیل کرده است. شاید هم اینطور ادعا می‌شود که این ماده هیچ ناسازگاری با دستگاه‌های MRI ندارد.
افراد زیادی طی سال‌های متمادی از این فلز بهره برده‌اند. با توجه به تحقیقات به‌عمل‌آمده اینطور به نظر می‌رسد که این فلز با دستگاه‌های ام‌آر‌آی سازگار است و مشکلی را در بیماران ایجاد نکرده است. هیچ کس پس از استفاده از دستگاه تجربه ناخوشایندی را گزارش نکرده است. اکنون می توانیم با اطمینان بگوییم که استفاده ازایمپلنت‌های تیتانیومی در دستگاه MRI عوارضی در پی ندارد.
آیا وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی شامل تتو یا خالکوبی نیز می شود؟
شواهد نشان می دهد که در جوهر به کار رفته در تتو نیز مقدار ناچیزی فلز وجود دارد. البته اینطور به نظر می رسد که این مقدار بسیار ناچیز است. درواقع میزان این به اندازه ای کم است که در دستگاه ام‌آر‌آی تشخیص داده نمی شود. اگر براساس حرارت ایجادشده از تماس انرژی مغناطیسی و فلز موجود در تتو احساس ناراحتی می کنید، این موضوع را با تصویربرداران دستگاه در میان بگذارید. آنها همواره شما را زیر نظر دارند و در صورتی که فرآیند تصویربرداری به هر دلیلی برای شما ناخوشانید باشد، آن را متوقف می کنند.
ایمپلنت‌های کبالت و کروم
آزمایش‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که کبالت برخی از ویژگی‌های مغناطیسی را از خود نشان می دهد. همین امر نگرانی‌هایی را برای بیماران به همراه داشته است. اما اینطور به نظر می‌رسد که آزمایش‌های انجام‌شده روی این فلز پرده از حقایق دیگری برداشته‌اند. این ایمپلنت‌ها در عبور از دستگاه ام‌آر‌آی هیچ مشکلی را ایجاد نکرده و ایمن بوده‌اند.
مس
سیم‌کشی‌های مسی در قطعاتی که در بدن جایگذاری می شود، وجود دارند و نگرانی‌هایی را در این حوزه ایجاد کرده‌اند. طی سال‌های گذشته آزمایشات فراوانی انجام شده است که تعداد‌های ناشی از این فلز را از میان برداشته است. به این ترتیب امکان استفاده از این فلز در دستگاه‌های ام‌آر‌آی ۳ تسلا وجود دارد.
فلزات ضد زنگ
برخی از دستبند‌های فلزی ضد زنگ اختلال‌هایی را در دستگاه ام‌آر‌آی ایجاد می‌کنند. اما این مشکلات به اندازه‌ای عمده نیستند که نتوان آنها را از میان برداشت. در صورتی که همراه داشتن این دستبندها اختلالی در عملکرد دستگاه ایجاد کند، تصویربرداران از شما می‌خواهند که دستبند را از دست خود خارج کنید.
این دستبندها به انرژی مغناطیسی موجود در دستگاه واکنش نشان می‌دهند؛ اما این واکنش‌ها چندان خطرناک نیست. امروزه شرکت‌ها و کارخانه‌هایی ایجاد شده‌اند و دستبندها و اکسسوری‌هایی را ایجاد می‌کنند که در دستگاه‌های ام‌آر‌آی نیز مشکلی ایجاد نمی‌کنند. وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی با استفاده از چنین اشیاییی فرد را با مشکلی روبه‌رو نمی‌کند.
تصویربرداران را از وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی مطلع کنید
اگر هر یک از ایمپلنت‌هایی که در بالا به آنها اشاره شد یا نمونه‌هایی که در ادامه به آنها می‌پردازیم، در بدن شماست تصویربرداران را از این موضوع مطلع سازید.
- سمعک گوش؛
- پیس میکر یا باتری قلب؛
- دریچه‌های مصنوعی قلب؛
- پا یا پروتز‌های مصنوعی؛
- برخی از نمون‌های آی او دی IUD؛
- پین، پیچ یا قطعات فلزی.
به‌این‌ترتیب بهتر است قبل از انجام ام‌آر‌آی او را از تمامی اشیای خارجی که در زمان تولید در بدن شما وجود نداشته‌اند، آگاه کنید. ممکن است این شیء خارجی تراشه‌ای فلزی یا باقی‌مانده یک گلوله باشد. اگر این شیء فلزی در نزدیکی چشم شما قرار داشته باشد، خطرات زیادی شما را تهدید می‌کند. این نکته را به یاد داشته باشید که حرکت کردن این امر شیء را به سمت چشم می‌راند و منجر به کور شدن فرد می‌شود. تمامی فلزات دیگر از‌جمله حواهرات، پیرسینگ و دیگر اشیای فلزی که به همراه دارید نیز نباید وارد دستگاه ام‌آر‌آی شوند. قبل از انجام تصویربرداری شرایط خاص خود را با تصویربردار در میان بگذارید.
از وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی ناامید نشوید
فرقی نمی‌کند که چه قطعه فلزی یا دستگاهی در بدن شما جایگذاری شده باشد، ناامید نشوید. ممکن است در اولین مراجعه خود با شکست مواجه شوید و تصویربرداران استفاده شما از دستگاه را منع کنند. اما این نکته را به یاد داشته باشید که تمامی مراکز تصویربرداری دور‌های آموزشی تکمیلی را برای پرسنل خود بر‌گزار نمی‌کنند. با کمی جستجو مکانی را می‌یابید که از تجربه کافی در این امر برخوردار باشد.
دو نکته کلیدی که پیش از تصویربرداری باید بدانید
هنگامی که برای انجام تصویربرداری به یک مرکز ام‌آر‌آی مراجعه می‌کنید، سوالاتی از شما پرسیده می‌شود. تصویربردار از شما می‌پرسد که آیا در بدن شما شیء فلزی وجود دارد یا خیر. اما در مواردی نیز ممکن است کسی از شما سوال نکند. در این حالت برگه‌ای در اختیار شما گذاشته می‌شود که سوالاتی را در این باره می‌پرسد. به‌این‌ترتیب به دفعات از شما پرسیده می‌شود که آیا چنین فلزاتی را در بدن خود دارید یا خیر. تمام این اقدامات به این دلیل در نظر گرفته شده‌اند که خطرات احتمالی را از شما دور نگه دارند.
در اکثر موارد تصویربردار به محض اینکه متوجه وجود فلزی در بدن شما شود، اقدامات لازم را به عمل می‌آورد. اولین گام طرح سوالاتی است که اطلاعاتی را در اختیار تصویربردار می‌گذارد. در ادامه تصویربرداران این احتمال را در نظر می‌گیرند که شاید مراجعه‌کننده اطلاعی از وجود شیء خارجی در بدن خود نداشته باشد. در این صورت تحقیقی در این زمینه انجام می‌شود. آنها اطلاعات مورد‌نیاز را با توجه به سوابق پزشکی فرد استخراج می‌کنند. در یک کلام تیم تصویربرداری تمام اقدامات لازم را در راستای افزایش امنینی و سلامت شما انجام می‌دهند.
اقداماتی که شما باید پس از اطلاع از وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی انجام دهید
در صورتی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اید و دستگاهی در بدن شما جایگذاری شده است، از پزشک خود بخواهید که کارتی حاوی اطلاعات دستگاه را در اختیار شما بگذارد. به‌خوبی از این کارت مراقبت کنید. این کارت حاوی اطلاعات دقیق دستگاهی است که در بدن شما جایگذاری شده است. به این ترتیب هرگاه به اطلاعات دستگاهی که در بدن شما قرار دارد نیاز داشتید، کافی است نگاهی به این کارت بیندازید.
در آخر از وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی نترسید
دستگاه ام‌آر‌آی یک از بهترین دستگاه‌های تصویربرداری ساخته‌شده به دست بشر است. این دستگاه تصاویر دقیقی را از بخش‌های داخلی بدن تهیه می کند و اطلاعات ارزشمندی را در اختیار پزشک قرار می‌دهد. اما ام‌آر‌آی دستگاهی است که حاوی یک آهنربای عظیم است. همین امر سبب شده است که ورود فلزات به داخل دستگاه به هیچ عنوان توصیه نشود. درواقع پیش از تصویربرداری سوالات متعددی از فرد می‌شود. اگر از ایمپلنت، تتو یا قطعات فلزی دیگری استفاده می‌کنید، این موضوع را با تیم تصویربرداری در میان بگذارید. به این ترتیب با کمترین مشکلی تصویربرداری را پشت سر می‌گذارید.
تمام قطعات فلزی را از خود دور کنید و سوابق پزشکی خود را با تصویربردار در میان بگذارید. این کار سلامت شما را در پی خواهد داشت. در صورتی که تحت عمل جراحی قرارگرفته‌اید، اطلاعات دستگاهی را که در بدن شما گنجانده شده است، به دقت نگهداری کنید. این اطلاعات در آینده برای شما بسیار گرانبها خواهد بود و در زمان و انرژی شما و تیم تصویربرداری صرفه‌جویی می کنند. در صورت وجود اشیای فلزی در بدن برای ام آر آی ناامید نشوید و در صورتی که یک مرکز تصویربرداری از انجام درخواست شما سر باز زد، به مرکز دیگری مراجعه کنید. بسیاری از افرادی که در مراکز تصویربرداری حضور دارند، از تجربه و دانش کافی درخصوص شما برخوردار نیستند. اما افرادی وجود دارند که راهکار مناسب را به شما نشان می‌دهند.
منابع